Dokładnie sto lat temu we włoskim Rimini urodził się Federico Fellini. To jeden z najważniejszych reżyserów w historii kina, twórca niezapomnianych i wielokrotnie nagradzanych: „Słodkiego życia”, „8 i pół”, „La strady” czy „Amarcordu”.
Jak mówi krytyk filmowy Łukasz Muszyński, Federico Fellini tworzył kino pełne barw i prawdziwych emocji. „Nazwisko Fellini stało się uosobieniem kina autorskiego, kina w którym wszystko wolno, w którym sen łączy się z jawą” – powiedział Łukasz Muszyński.
Krytyk zaznacza, że Fellini był wyjątkowym obserwatorem, który poprzez sztukę komentował europejską rzeczywistość. Pokazał to między innymi w „Słodkim życiu”, w którym opowiedział o śmietance towarzyskiej Rzymu. „Która goni od jednego ekscesu do drugiego, od jednej imprezy do drugiej a jednocześnie poszukuje jakiegoś sensu” – powiedział Łukasz Muszyński.
W swoich filmach często wykorzystywał motywy cyrkowe oraz znany był z portretowania kobiet – mówi krytyk filmowy, znawczyni kina włoskiego Diana Dąbrowska. „Uważał, że element kobiecości, nawet w jego życiu, życiu autora, jest niezbędny” – powiedziała Diana Dąbrowska.
Fellini uznawany jest za jednego z najbardziej kreatywnych twórców filmowych wszech czasów. Federico Fellini jako reżyser i scenarzysta przez 45 lat współtworzył historię światowego kina. Zmarł w Rzymie 31 października 1993 roku.
IAR
Wszystkie filmy, które reżyserował Federico Fellini.
- 1950: Światła variété (Luci del varietà, 100 min) – współreżyser: Alberto Lattuada; scenariusz: Federico Fellini, Alberto Lattuada, Tullio Pinelli, Ennio Flaiano; zdjęcia: Otello Martelli; scenografia: Aldo Buzzi; muzyka: Felice Lattuada; wśród aktorów żona reżysera Giulietta Masina (jako Melina)
- 1952: Biały szejk (Lo sceicco bianco, 85 min) – pierwszy film samodzielny; wśród aktorów żona reżysera Giulietta Masina (w epizodzie – jako prostytutka Cabiria); scenariusz: Federico Fellini, Michelangelo Antonioni, Tullio Pinelli, Ennio Flaiano; zdjęcia: Arturo Gallea; scenografia: Federico Fellini, początek współpracy z kompozytorem Nino Rotą
- 1953: Wałkonie (I vitelloni, 103 min) – tytuł dosłownie znaczy 'Cielęta’, w polskich kinach film pokazywano pod nieautorskim tytułem; scenariusz: Federico Fellini, Ennio Flaiano, Tullio Pinelli; zdjęcia: Carlo Carlini, Luciano Trasatti, Otello Martelli; scenografia: Marco Chiari; wśród aktorów Alberto Sordi; Srebrny Lew na 14. MFF w Wenecji
- 1953: Biuro matrymonialne (Un agenzia matrimoniale, 32 min) – nowela dokumentalna w filmowej składance (antologii) Miłość w mieście (L’amore in città); scenariusz: Federico Fellini, Tullio Pinelli; zdjęcia: Gianni Di Venanzo; scenografia: Gianni Polidoro; muzyka: Mario Nascimbene; występują amatorzy; reżyserzy pozostałych epizodów: Michelangelo Antonioni, Alberto Lattuada, Carlo Lizzani, Dino Risi, Cesare Zavattini
- 1954: La strada (94 min) – tytuł znaczy Na drodze; w polskich kinach film wyświetlany był pod tytułem oryginalnym, także w polskich opracowaniach filmoznawczych tytuł filmu nie jest tłumaczony; scenariusz: Federico Fellini, Tullio Pinelli, Ennio Flaiano; zdjęcia: Otello Martelli; scenografia: Mario Ravasco; w rolach głównych: Giulietta Masina (Gelsomina) i Anthony Quinn (Zampano); Oscar dla najlepszego filmu nieanglojęzycznego, Srebrny Lew na 15. MFF w Wenecji
- 1955: Niebieski ptak (Il bidone, 104 min) – tytuł dosłownie znaczy 'Bańka [na benzynę]’, w Polsce film znany pod nieautorskim tytułem; scenariusz: Federico Fellini, Ennio Flaiano, Tullio Pinelli; zdjęcia: Otello Martelli; scenografia: Dario Cecchi; wśród aktorów Giulietta Masina
- 1957: Noce Cabirii (Le notti di Cabiria, 110 min) – scenariusz: Federico Fellini, Ennio Flaiano, Tullio Pinelli, Pier Paolo Pasolini; zdjęcia: Aldo Tonti, Otello Martelli; szkice scenograficzne (postać i kostiumy tytułowej bohaterki): Federico Fellini; scenografia: Piero Gherardi; w roli głównej Giulietta Masina (rzymska prostytutka Cabiria); Oscar dla najlepszego filmu zagranicznego
- 1960: Słodkie życie (La dolce vita, 174 min) – najdłuższy film Felliniego, obok Casanovy) – scenariusz: Federico Fellini, Ennio Flaiano, Tullio Pinelli, Brunello Rondi; zdjęcia: Otello Martelli; scenografia: Piero Gherardi; w rolach głównych Marcello Mastroianni (dziennikarz) i Anita Ekberg (aktorka Sylvia); Złota Palma na 13. MFF w Cannes i Oscar za najlepsze kostiumy (Piero Gherardi)
- 1962: nowela Kuszenie doktora Antoniego (Le tentazioni del dottor Antonio, 60 min) w filmowej składance trzech reżyserów pt. Boccaccio ’70 – pierwszy film barwny Felliniego; scenariusz: Federico Fellini, Ennio Flaiano, Tullio Pinelli; zdjęcia: Otello Martelli; scenografia: Piero Zuffi; wśród aktorów Anita Ekberg; reżyserzy pozostałych nowel: Mario Monicelli, Vittorio De Sica, Luchino Visconti
- 1963: Osiem i pół (Otto e mezzo, 138 min) – ostatni film czarno-biały Felliniego; scenariusz: Federico Fellini, Ennio Flaiano, Tullio Pinelli, Brunello Rondi; zdjęcia: Gianni Di Venanzo; scenografia: Piero Gherardi; w rolach głównych Marcello Mastroianni (reżyser filmowy Guido), Anouk Aimée (jego żona), Sandra Milo (jego kochanka); w epizodzie Claudia Cardinale (pracownica uzdrowiska); Oscar dla najlepszego filmu nieanglojęzycznego oraz za najlepsze kostiumy (Piero Gherardi)
- 1965: Giulietta i duchy (Giulietta degli spiriti, dosł. Giulietta od duchów 145 min) – pierwszy pełnometrażowy film barwny Felliniego; scenariusz: Federico Fellini, Ennio Flaiano, Tullio Pinelli, Brunello Rondi; zdjęcia: Gianni Di Venanzo; scenografia: Piero Gherardi i in.; w roli tytułowej Giulietta Masina, obok niej Sandra Milo (zmysłowa sąsiadka Suzy)
- 1968: nowela Toby Dammit (37 min) w filmowej składance trzech reżyserów: Trzy kroki w szaleństwo (Tre passi nei delirio) (całość wyświetlana w niektórych krajach pod tytułem Opowieści nadzwyczajne [Histoires extraordinaires]) – swobodna adaptacja opowiadania Edgara Allana Poe Nie zakładaj się z diabłem o swą głowę; scenariusz: Federico Fellini, Bernardino Zapponi; zdjęcia: Giuseppe Rotunno; scenografia: Piero Tosi; w roli głównej Terence Stamp; reżyserzy pozostałych nowel w filmie: Louis Malle, Roger Vadim
- 1969: Satyricon (Fellini-Satyricon, 138 min) – swobodna adaptacja powieści Petroniusza; scenariusz: Federico Fellini, Bernardino Zapponi; zdjęcia: Giuseppe Rotunno; szkice scenograficzne: Federico Fellini; scenografia: Danilo Donati, Luigi Scaccianoce; muzyka: Nino Rota, liczne cytaty z muzyki ludowej (afrykańska i tybetańska); grają amatorzy; w epizodzie aktorka zawodowa Lucia Bosé (jako rzymska matrona)
- 1969: Notatnik reżysera (Federico Fellini: A director’s note-book, 60 min) – film dokumentalny: autoportret Felliniego; scenariusz: Federico Fellini; zdjęcia: Pasqualino De Santis; przed kamerą, obok Felliniego, m.in.: Giulietta Masina, Marcello Mastroianni
- 1970: Klauni (I clowns, 93 min) – film dokumentalny; scenariusz: Federico Fellini, Bernardino Zapponi; zdjęcia: Dario Di Palma; scenografia: Danilo Donati; występują włoscy klauni cyrkowi, obok nich Anita Ekberg
- 1972: Rzym (Fellini-Roma, 119 min) – scenariusz: Federico Fellini, Bernardino Zapponi; zdjęcia: Giuseppe Rotunno; scenografia: Danilo Donati; w jednym z epizodów legendarna Anna Magnani, przedostatni raz na planie, wkrótce przed śmiercią, grająca samą siebie
- 1974: Amarcord (123 min) – tytuł znaczy w dialekcie rzymskim: 'Pamiętam’; scenariusz: Federico Fellini, Tonino Guerra; zdjęcia: Giuseppe Rotunno; szkice scenograficzne: Federico Fellini; scenografia: Danilo Donati; Oscar za najlepszy film zagraniczny
- 1976: Casanova (Il Casanova di Federico Fellini, 163 min – najdłuższy film Felliniego, obok Słodkiego życia) – swobodna adaptacja pamiętników Giacomo Casanovy; scenariusz: Federico Fellini, Bernardino Zapponi; zdjęcia: Giuseppe Rotunno; szkice scenograficzne i koncepcja scenografii: Federico Fellini; scenografia: Danilo Donati; projekt latarni magicznej: Roland Topor; malowidła: Rinaldo i Giuliano Gelemg; freski: Mario Fallani; w roli tytułowej Donald Sutherland; muzyka: Nino Rota, a w epizodzie niemieckim obszerny cytat z opery Richarda Wagnera Śpiewacy norymberscy; Oscar za najlepsze kostiumy (Danilo Donati)
- 1979: Próba orkiestry (Prova d’orchestra, 72 min) – scenariusz: Federico Fellini, Brunello Rondi; zdjęcia: Giuseppe Rotunno; scenografia: Dante Ferretti; ostatni film powstały we współpracy z kompozytorem Nino Rotą (ilustracją muzyczną filmu jest jego suita)
- 1981: Miasto kobiet (La città delle donne, 140 min) – scenariusz: Federico Fellini, Bernardino Zapponi, Brunello Rondi; zdjęcia: Giuseppe Rotunno; scenografia: Dante Ferretti; w roli głównej Marcello Mastroianni (Snaporaz), obok niego polska aktorka Anna Prucnal (jego żona Elena); muzyka: Luis Bacalov
- 1983: A statek płynie (E la nave va, 132 min) – pierwsze i ostatnie sekwencje czarno-białe oraz imitujące nieme kino; scenariusz: Federico Fellini, Tonino Guerra; zdjęcia: Giuseppe Rotunno; scenografia: Dante Ferretti; muzyka: Gianfranco Plenizo; liczne cytaty muzyczne, m.in. z następujących kompozytorów: Verdi (opery Aida, Traviata, Moc przeznaczenia), Saint-Saëns (Łabędź z Karnawału zwierząt), Schubert (Moments musicaux); występuje m.in. choreografka Pina Bausch (w roli aktorskiej: jako księżniczka)
- 1986: Ginger i Fred (Ginger e Fred, 125 min) – scenariusz: Federico Fellini, Tonino Guerra; zdjęcia: Tonino Delli Colli, Ennio Guarnieri; scenografia: Dante Ferretti; w rolach głównych Giulietta Masina oraz Marcello Mastroianni; tytuł jest nawiązaniem do amerykańskich aktorów Ginger Rogers i Freda Astaire’a, których naśladują, występując na scenie, bohaterowie filmu; muzyka: Nicola Piovani
- 1987: Wywiad (Intervista, 113 min) – scenariusz: Federico Fellini, Gianfranco Angelucci; zdjęcia: Tonino Delli Colli; występują Marcello Mastroianni oraz Anita Ekberg, „grając” samych siebie; film dokumentalny; muzyka: Nicola Piovani
- 1990: Głos księżyca (La voce della luna, 118 min) – scenariusz: Federico Fellini, Tullio Pinelli, Ermanno Cavazzoni; zdjęcia: Tonino Delli Colli; w roli głównej Roberto Benigni; muzyka: Nicola Piovani
(wikipedia)