Nerki wchodzą w skład układu moczowo-płciowego, w organizmie spełniają wiele funkcji – regulacyjną, wydalniczą i endoktrynną. Dbają o prawidłowy stan płynów ustrojowych , są też odpowiedzialne za filtrację i zatrzymywanie składników przydatnych organizmowi do codziennego funkcjonowania.
Chorób nerek nie należy lekceważyć; mogą one być stanem szybko postępującego i rozszerzającego się procesu zapalnego i/ lub chorobowego co może doprowadzić do ostrej niewydolności nerek. Warto dlatego zadbać o zdrowie nerek – także za pomocą diety (w przypadku chorób tego narządu zmiana nawyków żywieniowych będzie konieczna).
Ogólne zasady
W chorobach nerek istotne są ilości podawanych płynów, soli kuchennej, potasu i białka. Przy planowaniu diety koniecznie należy mieć na uwadze masę ciała, bilans wodny i poziom stężenia elektrolitów we krwi.
Dieta będzie zależeć także od stanu zdrowia narządu: przy ostrej niewydolności nerek (zwłaszcza jeśli obserwuje się duże stężenie mocznika we krwi) zalecana jest dieta ograniczająca spożycie białka do poziomu 30-50 kcal na 1kg masy ciała. Wśród produktów zakazanych wymienić należy: mięso, wędliny, jaja i sery; należy także ograniczyć spożycie produktów bogatych w potas i fosfor.
Zaleca się spożywanie dużej ilości płynów (najlepiej wody źródlanej niskozmineralizowanej), kleików z dodatkiem sucharów, bułek pszennych z mąki niskobiałkowej, przecierów owocowych gotowanych, przetartych kompotów, ziemniaków puree z masłem. Zalecane spożycie tłuszczów wynosi 1g na 1kg masy ciała. Wraz z poprawą stanu zdrowia zwiększa się ilość płynów i produktów białkowych.
Przy przewlekłej niewydolności nerek dietę można podzielić na 4 okresy.
- I okres to tzw. niewydolność utajona, przy której nie ma ograniczeń żywieniowych;
- II okres – „niewydolności wyrównanej” to czas ograniczenia białka (0-6-0,8g/ 1kg masy ciała), fosforu i soli kuchennej.
- Przy III okresie „niewydolności niewyrównanej” obowiązuje dieta niskobiałkowa (0,4-0,6g/ 1kg masy ciała), niskopotasowa i niskosodowa; warto ją również wzbogacić wysokokalorycznymi preparatami o niskiej zawartości białka.
- IV okres określany jako „niewydolność schyłkowa” polega na podaży białka w granicach 20-25g na dobę, dializoterapii, ograniczeniu sodu, potasu, fosforu i płynów.
Przy diecie związanej z chorobami nerek należy pamiętać przede wszystkim, że ograniczenie spożycia białka oddala leczenie dializacyjne – jego ilość decyduje o stężeniu mocznika i kreatyniny w osoczu krwi; minimalna ilość białka która musi zostać dostarczona wynosi 20g a dobę.
Zaleca się stosowanie tzw. „diety ziemniaczanej” : 1kg ziemniaków, 300g warzyw i owoców, 120g świeżego masła i oleju, 50g cukru. Dozwolone jest użycie świeżych lub suszonych przypraw, ograniczyć należy zużycie soli. Ziemniaki można gotować lub piec, smażenie odradzane jest przy zaburzeniach przemiany tłuszczów. Można więc śmiało przygotowywać knedle, kluski, pyzy, zapiekanki, sałatki, ziemniaki faszerowane.
Białko, które jest przyjmowane powinno pochodzić z: chudego mięsa i mleka, serów twarogowych, jaj, kefiru i jogurtu. Tłuszcz w diecie powinien pochodzić z produktów roślinnych: oliwa z oliwek, oleje sojowe, słonecznikowe, rzepakowe. Niewskazane są: smalec, twarde margaryny, słonina, tłuste mięsa (wieprzowina, baranina, podroby, gęś, kaczka, sery żółte i topione, pasztety, boczek i parówki. Warto ograniczyć także spożycie produktów solonych w procesie produkcji: marynat, konserw, wędlin, wędzonek, kiszonek, zup i sosów.
Należy podkreślić, że opisywana dieta jest dietą specjalistyczną i nie powinno się jej wdrażać na własną rękę – m.in ze względu na konieczność suplementacji niektórych witamin (m.in B, C i D) i kwasów.
