Zioła lub ich mieszanki należy przygotowywać do spożycia lub innego użycia w takiej postaci, która zapewnia jak najlepsze wchłonięcie prozdrowotnych i leczniczych składników przez organizm.
Leki pochodzenia roślinnego, które stosowane są w medycynie naturalnej i lecznictwie domowym mogą być wykorzystywane w kilku postaciach:
1. Napar
Odmierzamy odpowiednią ilość surowca, zioła, lub mieszanki i zalewamy przepisaną ilością wrzącej wody w naczyniu, które następnie umieszcza się na parze i pod przykryciem ogrzewa przez kolejne 15 minut. Po tym czasie (po wyjęciu spod działania pary) zostawiamy naczynie pod przykryciem na kolejne 15 minut – mieszając co kilka minut. Otrzymany napar należy przecedzić przez sitko, a pozostały na sitku surowiec należy przepłukać wrząca wodą aby uzupełnić otrzymany napar do przepisanej objętości.
2. Odwar
Odmierzamy odpowiednią ilość surowca (np. suszonej kory) zioła, lub mieszanki, następnie zalewamy dedykowaną ilością wody w temperaturze pokojowej, starannie mieszamy, przykrywamy i umieszczamy na parze – mniejsze naczynie z ziołami i wodą umieszczamy w garze napełnionym wodą – poziom wody powinien być o ok 2cm niższy od krawędzi naczynia z ziołami. Temperatura wody powinna wynosić ok 90 stopni C. przez ok 30 minut. aby to osiągnąć należy pozostawić garnek na małym ogniu przez 45 minut. Otrzymany odwar przecedzamy, a pozostały na sitku surowiec przepłukujemy wrzątkiem aby uzupełnić odwar do zalecanej ilości. Odwary przyrządza się z surowców, z których trudno pozyskać substancje czynne, np.: korzeni, kory i nasion. Warto zauważyć, że ta metoda przygotowania preparatów naturalnych pozbawia surowców największej ilości składników leczniczych, m.in. olejków eterycznych.
3. Herbatki ziołowe
Napar ziołowy przygotowany w formie herbatki to twór jednorazowy przygotowany z jednego surowca lub mieszanki ziół. Jest to też najprostsza forma przygotowania – wystarczy odmierzyć zalecaną ilość surowca, wsypać do filiżanki lub kuba, zalać wrzącą wodą i pozostawić pod przykryciem na ok 5 do 15 minut.
4. Maceracja
Maceracja jest dość rzadko stosowaną formą przetwarzania ziół. W maceracji wykorzystuje się najczęściej olej. Właściwy proces maceracji jest długotrwały, do słoika wrzucamy 1/4 objętości ziół i zalewamy olejem (pozostałe 3/4) w taki sposób aby zioła były całkowicie przykryte olejem. Słoik szczelnie zakręcamy i pozostawiamy w ciepłym miejscu, codziennie wstrząsając słoik aby wydobyć z ziół substancje lecznicze. Proces trwa ok 2-3 tygodnie. Po tym czasie macerat przecedzamy przez gazę i przelewamy do buteleczki (najlepiej z ciemnego szkła). W formie uproszczonej używamy wody: zioła zalewamy wodą w temperaturze pokojowej i pozostawiamy na kilka godzin, po tym czasie przecedzamy.
5. Nalewka
Jest to sposób preparowania ziół przy użyciu alkoholu. W przemyśle ziołowym wykorzystuje się spirytus etylowy, w domowych warunkach wystarczy wódka, wino lub brandy. Do 2 filiżanek alkoholu dodajemy ok 30g suszonych ziół (w całości lub sproszkowanych). Następnie przelewamy je do butelki i szczelnie zamykamy. Butelkę należy pozostawić w ciepłym miejscu, warto codziennie wstrząsnąć aby uskutecznić ekstrakcję składników. Po ok. 2 tygodniach zawartość butelki filtrujemy przez gazę, ponownie dodajemy surowca ziołowego i powtarzamy proces przez kolejne dwa tygodnie. Po tym czasie, po ponownym odcedzeniu nalewka jest już gotowa.
6. Syrop ziołowy
Jest rzadką forma przetwarzania ziół. Nie jest to specjalnie skompilowana metoda: 60g suszonych ziół zalewamy filiżanką wrzątku u odstawiamy do ostygnięcia. Powstały napar odcedzamy przez gazę, podgrzewamy i rozpuszczamy w nim filiżankę cukru, doprowadzamy do wrzenia a następnie gotujemy na wolnym ogniu do momentu, w którym utworzy się konsystencja płynnego miodu. Syrop studzimy i przelewamy do buteleczki lub słoiczka.
7. Maść
Podstawową substancją do przygotowania domowej maści jest smalec wieprzowy. Jeżeli wolimy unikać tego składnika można zastosować wosk pszczeli. 250 g jednej z wymienionych substancji rozpuszczamy na parze, dodajemy 30g suszonych ziół (lub 100ml przygotowanego wcześniej maceratu). W przypadku użycia suszonych ziół podgrzewamy na parze przez ok 30 minut, przecedzamy przez gazę i przelewamy di słoiczka. Gdy używamy maceratu, po dolaniu wystarczy wymieszać i przelać (bez przecedzania). Ostudzoną maść przechowujemy w lodówce.
8. Proszki ziołowe
Jest to niezwykle rzadko stosowana metoda wykorzystywania ziół. Ususzone wcześniej zioła umieszcza się w młynku i mieli na proszek. W tej postaci zażywa się go – popijając odpowiednią ilością wody lub innego płynu. Przy wykorzystaniu tej metody należy pamiętać, że jest to forma, w której substancje zawarte w ziołach są w wysokim stężeniu. Nie można używać sproszkowanego dziurawca, arcydzięgla i świetlika ze względu na niebezpieczeństwo wystąpienia reakcji alergicznej.
9. Kataplazmy
To gorące okłady z rozdrobnionych ziół – metoda szczególnie polecana w medycynie naturalnej. Świeże, rozdrobnione zioła zawijamy w gazę i umieszczamy w ceramicznym naczyniu i zalewamy na kilka minut wrząca wodą. Przygotowany okład wyjmujemy z wrzątku, studzimy do akceptowalnej przez nas temperatury i przykładamy na chore miejsca. Stosuje się również okład bezpośredni: rozdrobnione, świeże zioła miesza się z niewielką ilością wrzątku a następnie przykłada je na chore miejsca.
10. Kąpiele ziołowe
Przyrządza się je przeważnie z kilku ziół, jest to rodzaj zabiegu leczniczo – kosmetycznego. Wykorzystujemy 500g świeżych lub 100g suszonych ziół na kilka litrów wrzątku. W zależności od surowca sporządzamy napar lub odwar i dodajemy do kąpieli.
