Partia Prawo i Sprawiedliwość została założona na kongresie założeniowym 29 maja 2001 roku przez braci Lecha i Jarosława Kaczyńskich, sądownie zarejestrowano ją 13 czerwca 2001 roku.
Partia powstała dzięki fali popularności uzyskanej przez Lecha Kaczyńskiego w czasie sprawowania przez niego funkcjo ministra sprawiedliwości i prokuratora generalnego w rządzie koalicji Akcji Wyborczej Solidarność (AWS). Tłem politycznym powstania partii był konflikt wewnątrz AWS pomiędzy Januszem Pałubickim a Lechem Kaczyńskim. 6 lipca nowo zarejestrowana partia powołała klub parlamentarny w skład którego weszło 18 byłych posłów AWS. PiS powstało na bazie partii Porozumienie Centrum (wchodzącej w skład AWS). Pod względem ideologicznym od samego początku istnienia PiS łączy w sobie:
- konserwatyzm społeczny i narodowy – jest silnie przywiązany do tradycyjnego podziału społecznego. Konserwatyzm sam w sobie jest doktryną bazującą na hasłach obrony porządku społecznego oraz umacniania tradycyjnych wartości, takich jak religia, państwo, rodzina, hierarchia, autorytet. Konserwatyści dążą do obrony starego porządku, z niechęcią podchodzą do nowych ideologii.
- solidaryzm – pogląd zakładający istnienie naturalnej wspólnoty interesów różnych grup i warstw społecznych w państwie, niezależną od ich statusu ekonomicznego.
- interwencjonizm – pogląd zakładający konieczność interwencji państwa w określone aspekty rynku gospodarczego na określonych warunkach. Przejawia się m.in w ustalaniu płacy minimalnej, realizowaniu programów pomocy społecznej, dotacje dla przedsiębiorstw, itp.
- chrześcijańską demokrację – pogląd, który zakłada, że najlepszym ustrojem dla państwa jest demokracja inspirowana zasadami etyki chrześcijańskiej. Przejawia się m.in. w dbałości o godność człowieka, uznanie, doskonalenia społeczeństwa (w tym duchowego), powiązania państwa z Kościołem – m.in. poprzez zaangażowanie władz państwowych w święta kościelne.
-
Czytaj: Lista zawodów, które najczęściej wybierają psychopaci
Przez politologów, dziennikarzy i komentatorów politycznych PiS określany jest jako:
- partia populistyczna – nazwa nawiązuje do funkcjonującego w Republice Rzymskiej (509p.n.e. – 27n.e.) stronnictwa popularów, którzy wykorzystywali lud i opinię publiczną jako siłę polityczną. Populiści głoszą hasła pożądane i powszechnie akceptowane przez lud (przeciętną i biedniejszą część społeczeństwa) i na nich opierają swoje poparcie. Populiści wykorzystują również „elity” gospodarcze i polityczne, przedstawiają je jako zamknięty krąg ludzi, który oskarżają o realizowanie własnych interesów ponad interes publiczny.
- ugrupowanie eurosceptyczne – przejawiające mniejszą lub większą niechęć do ściślejszej integracji krajów Unii Europejskiej, sprzeciwiające się również postanowieniom niektórych jej instytucji. Oficjalnie PiS opowiada się za podtrzymaniem członkostwa Polski w Unii, popiera rozszerzanie jej struktur, jednak uważa, że UE powinna zostać gruntownie zreformowana. Politykę europejską PiSu określa się jako „Europę narodów” – to jest wizję UE jako wspólnoty gospodarczej z zachowaniem głębokiej odrębności politycznej krajów członkowskich.
Prawo i Sprawiedliwość w Parlamencie Europejskim należy do grupy Europejscy Konserwatyści i Reformatorzy oraz do europejskiej partii politycznej Sojusz Europejskich Konserwatystów i Reformatorów.
Pierwsze rządy PiS
W 2002 roku Prawo i Sprawiedliwość podpisało umowę zjednoczeniową z partią Przymierze Prawicy, której członkowie zasilili szeregi PiS. 20 czerwca 2002, przed wyborami samorządowymi PiS zawarło koalicję wyborczą z Platformą Obywatelską. w wyniku wyborów Lech Kaczyński został prezydentem Warszawy. W grudniu 2002 roku poparcie dla PiSu nie zachwycało i kształtowało się na poziomie 14% co stawiało ją na drugim miejscu, za posiadającym 32% Sojuszem Lewicy Demokratycznej (SLD). W 2003 roku prezesem PiSu został Jarosław Kaczyński. Od 2003 roku wraz z Platformą Obywatelską, PiS głośno opowiadał się za przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej. Notowania PiS zaczęły rosnąc w latach 2004-2005. W pierwszych wyborach do Parlamentu europejskiego PiS uzyskało wynik 12,65% co dawało mu trzecie miejsce. W latach 2005-2007 postępował spadek poparcia dla SLD, co było szansa dla PiS na zwiększenie swej popularności.
W 2005 roku kończyła się kadencja prezydenta RP Aleksandra Kwaśniewskiego, kandydatem PiS na ten urząd został Lech Kaczyński. Przewidywano również utworzenie wraz z Platformą Obywatelską wspólnego rządu. Przed wyborami w 2005 roku PiS prowadził kampanię wyborczą pod hasłami: „IV Rzeczpospolita – sprawiedliwość dla wszystkich”, „Twój Wybór silne i sprawne państwo”, „Bezpieczna, Szczęśliwa rodzina Polska krajem ludzi zdrowych”, „Dobra nauka i edukacja kluczem do sukcesu”, „Polska kultura narodowa – racją stanu”, „Sport – duma i sposób na życie”. Kampania wyborcza przyniosła PiS-owi sukces w wyborach parlamentarnych i prezydenckich, w których Lech Kaczyński z wynikiem 54,04% głosów pokonał w drugiej turze kandydata PO – Donalda Tuska. W wyborach do sejmu PiS uzyskało 26,99% głosów.
We wrześniu 2005 lider Pis Jarosław Kaczyński ogłosił kandydaturę Kazimierza Marcinkiewicza na premiera. Rozmowy koalicyjne z PO nie przyniosły jednak rezultatu, po odrzuceniu proponowanej przez PO kandydatury Bronisława Komorowskiego na marszałka Sejmu, partia ta zerwała całkowicie negocjacje z PiS, przesądził również o tym brak zgody PiS na powierzenie politykom PO części resortów, którymi byli zainteresowani.
31 października 2005 roku zaprzysiężony został mniejszościowy rząd Kazimierza Marcinkiewicza, który uzyskał wotum zaufania głosami PiS, Samoobrony, Ligi Polskich Rodzin i Polskiego Stronnictwa Ludowego.
W 2005 roku zaczęła się również zacieśniać współpraca pomiędzy PiS a Telewizją Trwam i Radiem Maryja. W 2006 roku miał miejsce pierwszy kryzys polityczny, po nieudanej próbie samorozwiązania sejmu, Samoobrona, LPR i PiS podpisały umowę koalicyjną. Na stanowiska wicepremierów powołani zostali liderzy koalicyjnych partii – Andrzej Lepper z Samoobrony oraz Roman Giertych z Ligi Polskich Rodzin.
-
Przeczytaj: Na czym polega kwalifikacja wojskowa i jakie choroby dyskwalifikują ze służby?
W 2007 roku doszło w PiS do poważnego kryzysu – w kwietniu na skutek rozłamu odszedł z partii Marek Jurek, który zabrał ze sobą 5 posłów. Latem tego roku na skutek afery gruntowej PiS został opuszczony przez koalicjantów, ponownie powołano rząd mniejszościowy, ostatecznie przegłosowano jednak samorozwiązanie sejmu.
PiS w opozycji
Rozwiązanie sejmu skutkowało przyspieszonymi wyborami. w 2007 roku PiS prowadziło kampanię wyborcza pod hasłem „Czyny, nie cuda” co stanowić miało odpowiedź na hasło Platformy Obywatelskiej – „Cud gospodarczy”. Komitet wyborczy PiS zdobył 32,11% głosów, nie udało się jednak powołać rządu i partia przeszła do opozycji. W 2009 roku w wyborach do Parlamentu Europejskiego PiS uzyskało 27,4% głosów zajmując 2 miejsce.
10 kwietnia 2010 roku doszło do katastrofy samolotu rządowego, którym na uroczystości upamiętniające zbrodnię katyńską podróżowała delegacja z prezydentem RP Lechem Kaczyńskim. W związku ze śmiercią prezydenta jego obowiązki, zgodnie z konstytucją przejął ówczesny marszałek sejmu – Bronisław Komorowski. Kandydatem PiS w przedterminowych wyborach na prezydenta RP został Jarosław Kaczyński, który w drugiej turze walczył o urząd z Bronisławem Komorowskim – kandydatem PO.
Ostatecznie prezydentem został Bronisław Komorowski. W 2010 roku PiS poniosło kolejną porażkę wyborczą, przegrywając wybory samorządowe i uzyskując 2 miejsce (pod względem mandatów w sejmikach wojewódzkich). Rok później – w 2011 roku PiS przegrało wybory parlamentarne, ponownie zajmując 2 miejsce z 29,89% głosów. W maju 2014 roku w wyborach do Parlamentu Europejskiego PiS kolejny raz zajmuje 2 miejsce z wynikiem 31,78% głosów.
Droga do władzy
19 lipca 2014 roku Prawo i Sprawiedliwość zawało porozumienie z Solidarną Polską (Zbigniewa Ziobry) oraz Polską Razem (Jarosława Gowina), po czym ogłosiło zjednoczenie prawicy. sojusz polityczny zakładał wspólny start w najbliższych wyborach samorządowych i parlamentarnych. 16 listopada Prawo i Sprawiedliwość zdobyło najwięcej głosów w wyborach do sejmików województw – 26,89. Od 2012 roku Platforma Obywatelska, która zdała się pewniej poczuć na polskiej scenie politycznej wikłała się w coraz głośniejsze afery. Jedna z najpoważniejszych – Afera Amber Gold z 2012 roku dotyczyła legalnego funkcjonowania piramidy finansowej, jak wiele wówczas wskazywało za wiedzą i przyzwoleniem rządzących.
Amber Gold zachęcał Polaków do inwestowania w złoto obiecując ogromne zyski, po upadłości tysiące Polaków straciło oszczędności życia. W opublikowanym w 2013 roku raporcie Komitet Stabilności Finansowej wskazał, że wyłudzenie pieniędzy przez Amber Gold od ponad 11 tys. osób było możliwe m.in. dzięki zaniechaniom ze strony instytucji publicznych, wskazując przede wszystkim na Prokuraturę Rejonową Gdańsk-Wrzeszcz, Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, ABW oraz CBŚ.
Gwoździem do trumny PO okazała się afera podsłuchowa, która wybuchła 14 czerwca 2014 roku. Wówczas tygodnik „Wprost” opublikował stenogramy rozmów polityków nagrane w restauracjach Sowa & Przyjaciele, Amber Room, w pałacyku Sobańskich oraz Osteria. Afera wstrząsnęła polską scena polityczną ujawniając lekceważący i pełen wulgaryzmów stosunek czołowych polityków PO do polskiego państwa i obywateli.
Sytuacja stała się jeszcze bardziej dramatyczna, kiedy 18 czerwca 2014 roku prokurator wraz z agentami ABW wkroczył siłą do redakcji tygodnika Wprost i próbował przejąć nagrania. Ówczesny redaktor naczelny Sylwester Latkowski odmówił wydania komputera z nagraniami, wówczas funkcjonariusze próbowali przejąć go siłą, ostatecznie opuścili budynek z niczym. sposób przeprowadzenia tej akcji spotkał się z ogromna krytyką mediów i Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka.
Platforma Obywatelska umarzała postępowania wobec uczestników wszystkich afer zamiatając je pod dywan. W 2015 roku PiS wysunęło kandydaturę Andrzeja Dudy na urząd prezydenta RP, który zdołał w II turze pokonać pewnego siebie i zwycięstwa kandydata PO Bronisława Komorowskiego ubiegającego się o reelekcję. 20 czerwca 2015 roku podczas konwencji PiS zaprezentowano kandydaturę wiceprezes partii Beaty Szydło na urząd premiera i rozpoczęto kampanię wyborczą, która zakończyła się sukcesem i wygranymi wyborami z wynikiem 37,58% głosów. PiS otrzymało wówczas 235 mandatów poselskich (na 460 miejsc w sejmie) praz 61 miejsc (na 100) w Senacie. Był top pierwszy przypadek w III RP kiedy jeden komitet wyborczy uzyskał większość w Sejmie. W 2017 roku Mateusz Morawicki, dotychczasowy minister finansów zastąpił Beatę Szydło na stanowisku premiera.
Tajemnica Sukcesu
PiS w 2015 roku wykorzystał zrujnowany autorytet Platformy Obywatelskiej występując z programem skierowanym do biedniejszej i przeciętnej części społeczeństwa, obiecując m.in. rozszerzenie programów socjalnych i poprawę jakości życia przeciętnego Polaka. Dzięki licznym ukłonom w stronę Kościoła katolickiego oraz współpracy z Radiem Maryja i Telewizją Trwam PiS zdobył twardy elektorat wśród najstarszej części społeczeństwa.
Jest partią skrajnie konserwatywną, niechętnie popieraną przez najmłodszych wyborców, m.in poprzez stosunek do związków partnerskich i homoseksualnych oraz prawo do aborcji. Wydaje się, że mimo rosnącej niechęci wobec konserwatyzmu i przywiązania państwa do religii PiS utrzymuje swoją pozycję przez brak politycznej alternatywy.
Część Polaków do dziś pamięta afery z udziałem polityków Platformy Obywatelskiej, nieufnie podchodzi do młodych ugrupowań takich jak Polska 2050, jest tez niechętnie nastawiona do postkomunistów związanych z Lewicą. Pozostaje więc stwierdzić, że na obecną chwilę Prawo i Sprawiedliwość nie ma po prostu z kim przegrać.
Wymiana korespondencji pomiędzy Północną i Południową Koreą? Czyżby ocieplenie stosunków?
