Oczy – czego potrzebują do szczęścia i zdrowia

Oczy to jedne z najważniejszych narządów zmysłów, które dostarczają większości informacji płynących ze środowiska zewnętrznego.

Budowa i funkcje oka są skomplikowane i pozwalają na odbieranie bodźców wzrokowych o rozmaitym charakterze. Zaburzenia w funkcjonowaniu oczu prowadzą do powstania i rozwoju wad wzroku – np. astygmatyzmu. Jaka jest budowa oczu? Jakie są ich funkcje? Jak o nie dbać?

Gałka oczna to pojedynczy narząd wzroku odpowiedzialny za odbieranie wrażeń wzrokowych. Wyróżnia ją skomplikowana budowa i kształt kuli o średnicy około 24mm. Odsłonięta (od zewnątrz) jest jedynie ok. 1/6 powierzchni. Budowa gałki ocznej jest warstwowa, tworzą ją:

  • błona zewnętrzna – w jej skład wchodzi twardówka i rogówka;
  • błona środkowa (naczyniowa) – obejmuje tęczówkę, ciało rzęskowe, oraz naczyniówkę;
  • błona wewnętrzna (siatkówka).

 

Najbardziej zewnętrzna błona gałki ocznej – „błona włóknista” spełnia funkcję jej „szkieletu”. Składa się na nią nieprzezroczysta twardówka oraz przezroczysta rogówka. Ta ostatnia jest elementem odpowiedzialnym za załamanie światła, bezpośrednio za nią zlokalizowana jest tęczówka, której zadaniem jest regulacja ilości światła wpadającego do wnętrza gałki oka. Jest to możliwe dzięki zwężaniu i rozszerzaniu (według potrzeb) źrenicy – otworu umiejscowionego przed soczewką.

Przy silnym naświetleniu źrenica się zwęża, przy słabym – rozszerza. Odruchowa regulacja średnicy możliwa jest dzięki działaniu mięśni gładkich tęczówki. Ciało rzęskowe jest zbudowane z mięśni gładkich odpowiadających za spłaszczenie lub uwypuklenie soczewki – co umożliwia widzenie w dali lub bliży.

Naczyniówka jest z kolei strukturą bogatą w naczynia krwionośne, odpowiada za odżywienie zewnętrznych warstw siatkówki. Siatkówka stanowi wewnętrzną błonę oka, jest odpowiedzialna za odbieranie obrazów. Zbudowana jest z wielu rodzajów komórek, w tym z fotoreceptorów – pręcików i czopków oraz komórek nerwowych i glejowych. Zadaniem czopków jest warunkowania widzenia za dnia oraz widzenie barw, pręciki odpowiadają za widzenie po zmierzchu.

W centralnej części siatkówki jest zlokalizowana plamka żółta – która stanowi największe skupisko fotoreceptorów. Ruch gałki ocznej możliwy jest dzięki sześciu mięśniom zewnętrznym – prostym (górny, boczny, przyśrodkowy i dolny) oraz skośnym (górny i dolny).

Oko jest odpowiedzialne za odbierane bodźców wzrokowych i przekształcenie ich na bodźce nerwowe. Światło, które pada na oko pokonuje drogę do rogówki, dalej poprzez komorę przednią oka, soczewkę i ciało szkliste dociera do siatkówki, na której pojawia się widziany obraz w projekcji do góry nogami. Dzięki nerwowi wzrokowemu obraz jest przekazywany do mózgu, gdzie impulsy nerwowe przetwarzają go, efektem czego powstaje ostateczny obraz widzianego obiektu. Oczy poza odbieraniem obrazu wspierają utrzymanie równowagi oraz koordynację ruchową.

Najczęściej występującą dolegliwością związaną z oczami są wady wzroku – czyli występowanie niewyraźnego widzenia, które może być nabyte lub wrodzone. Do pięciu wad wzroku zaliczamy:

  • Krótkowzroczność to upośledzenie ostrego widzenia dalekich przedmiotów. Wada ta wynika z obecności zbyt długiej gałki ocznej lub zbyt wypukłej rogówki – w konsekwencji czego zniekształcony obraz powstaje przed siatkówką. Problem ten często dotyczy osób spędzających dużo czasu przed komputerem – oko zmuszone do ciągłego patrzenia na bliskie odległości traci zdolność szybkiego dostosowania ostrości w trakcie patrzenia w dal.
  • Dalekowzroczność to konsekwencja występowania zbyt krótkiej gałki ocznej lub zbyt płaskiej rogówki. Widziany obraz powstaje za siatkówką – co uniemożliwa wyrażnie widzenie przedmiotów z bliska.
  • Astygmatyzm to niezborność obrazu występująca w efekcie krzywizny rogówki. Brak kulistego kształtu rogówki sprawia, że światło wpadające do oka załamuje się w jednakowy sposób. Objawami astygmatyzmu jest m.in widzenie „za mgłą”, widzenie linii prostych jako krzywych.
  • Prezbiopia inaczej nazywana starczowzrocznością to wada występująca fizjologicznie po 40. roku życia. Oko traci zdolność do akomodacji, przez co utrudnione jest widzenie przedmiotów znajdujących się blisko.
  • Daltonizm to wrodzona wada wzroku, w wyniku której oko nie jest zdolne do rozpoznawania barwy zielonej i rozróżniania kolorów: czerwonego, żółtego i pomarańczowego. Daltonizm jest dziedziny, prawie wyłącznie występuje u mężczyzn.

Ponadto jedną z często występujących dolegliwości oka jest ropna zmiana w obrębie gruczołów brzegowych powiek, zlokalizowana w okolicy linii rzęs – zwana jęczmieniem. Do jego rozwoju dochodzi w następstwie zakażenia bakteryjnego gronkowcami Gram dodatnimi lub paciorkowcami – wystarczy np. przetrzeć oko brudną dłonią, lub przebywać w powietrzu zanieczyszczonym dymem tytoniowym.

Jak dbać o oczy?

Według danych WHO około 284 milionów ludzi na świecie żyje z wadami wzroku lub jest całkowicie niewidomych. 90% osób niewidomych żyje krajach o niskich dochodach – odpowiednie leczenie i profilaktyka wystarczyłyby aby uniknąć ślepoty w 80% przypadków. W Polsce ok 50% osób w wieku 16-54 lat nie widzi poprawnie. O oczy można dbać w łatwy sposób – oto kilka porad:

1. Stosuj właściwą dietę

W chorobach oczu najważniejsza jest profilaktyka, której częścią jest właściwa dieta. Należy do niej włączyć wszelkie zielone warzywa liściaste: szpinak, natkę pietruszki, szczypiorek, jarmuż, cukinię, brokuły, koper, kapustę. Zawierają one największe ilości luteiny, która jest odpowiedzialna za ochronę naczyń włosowatych znajdujących się w siatkówce. Luteina ochrania również oczy przed szkodliwym promieniowaniem ultrafioletowym. Istotne są również karotenoidy i witaminy w warzywach i owocach żółtych i czerwonych: marchwi, kukurydzy, ziemniakach, dyni, czerwonych winogronach. Kwasy omega-3, których największym źródłem są ryby (m.in. łosoś, tuńczyk, makrela) także mają korzystny wpływ na zdrowie oczu. Do diety warto włączyć także cynk (zawarty m.in w wołowinie), który ochrania oczy przed działaniem szkodliwych czynników zewnętrznych.

2. Wysypiaj się

Sen jest niezmiernie ważny dla regeneracji całego organizmu – także dla oczu. Zbyt mała jego ilość powoduje podrażnienia i wysychanie. Najczęstszym objawem przemęczonych oczu są zaczerwienia oczu obserwowane rano.

3. W razie potrzeby nawilżaj oczy

 

Łzy stanowią naturalne nawilżenie oczu. Może się jednak zdarzyć, że jest ich zbyt mało aby utrzymać odpowiednie nawilżenie – wówczas należy zastosować krople nawilżające.

4. Chroń oczy przed szkodliwym promieniowaniem słonecznym

Słońce jest nie tylko niebezpieczne dla skóry – zagraża także oczom. Zbyt długa ekspozycja na promieniowanie UVA oraz UVB może być bardzo groźna w skutkach – przyczynia się do powstania uszkodzeń plamki żółtej, a nawet d powstania nowotworów. Aby tego uniknąć warto nosić dobre okulary przeciwsłoneczne; dobre oznacza takie, które w 100%blokują promieniowanie UVA i UVB – warto zatem kupić je u optyka.

 

5. Bądź aktywny fizycznie

Aktywność fizyczna ma wpływ na prawidłowe funkcjonowanie całego organizmu. Regularne ćwiczenia poprawiają krążenie krwi i jej dopływ do wszystkich organów, w tym również do oczu.

6. Kontroluj oczy u okulisty

Lekarze i okuliści zalecają aby swój wzrok badać co dwa lata. W przypadku zauważenia jakichkolwiek problemów z widzeniem, suchością, pieczeniem – należy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem. Regularne badania pozwolą wykryć wszelkie zmiany na wczesnym etapie i wdrożyć właściwe leczenie.

7. Noś okulary lub soczewki

W przypadku stwierdzenia wady wzroku noś okulary lub soczewki zgodnie z zaleceniami.

8. Rzuć palenie i unikaj dymu

 

W dymie tytoniowym znajduje się … ponad 7000 związków chemicznych – w tym 250 szkodliwych i 70 rakotwórczych, powodują one zwyrodnienia plamki żółtej, AMD i zaćmę.

Zasady pracy przed komputerem

W obecnych nam czasach wielu ludzi jest zmuszonych do pracy przy komputerze, a przynajmniej do regularnego jego wykorzystywania. Poniższe proste zasady pomogą chronić wzrok:

  1. Należy zachować odległość oczu od monitora – minimum 70cm.
  2. Nie należy siedzieć przodem do okna.
  3. Po 30 minutach pracy należy zrobić przerwę na ćwiczenia oczu: mruganie, patrzenie w dal, spacer. Znana jest amerykańska zasada 20-20-20 – oznacza ona, że powinno się robić przerwy co 20 minut i przez 20 sekund patrzeć na obiekt oddalony od nas o minimum 20 stóp (ok. 6 metrów).
  4. Raz na godzinę stosuj 5 minutową przerwę od pracy przy komputerze.
  5. Jeżeli oczu są wysuszone należy zwilżyć je kroplami.
  6. W czasie przerwy pomieszczenie, w którym pracujemy warto przewietrzyć.
  7. Światło powinno być rozproszone równomiernie. Sztuczne oświetlenie nie powinno być skierowane wprost na ekran monitora.
  8. Kiedy musimy korzystać z komputera po kilka godzin dziennie warto udać się do optyka i wyrobić specjalne szkła ochronne z tzw. antyrefleksem.

Spa dla oczu

Warto zadbać nie tylko o relaks ciała ale także oczu. Ich kondycję świetnie poprawia delikatny masaż powiek – warto wykonywać go 3 razy w tygodniu. Delikatnym okrężnymi ruchami masujemy powieki górne i dolne. Kojące dla oczy są również okłady i kompresy z ziół:

  • świetlika lekarskiego – ma właściwości ściągające i przeciwzapalne, łagodzi podrażnienia, pomaga zmniejszyć obrzęk;
  • rumianku – działa łagodząco i przeciwzapalnie;
  • nagietka lekarskiego – działa przeciwzapalnie i bakteriobójczo;
  • szałwia lekarska – działa bakteriobójczo, jest pomocna przy oczach zmęczonych, podrażnionych i zaczerwienionych.

SKOMENTUJ

Dodaj komentarz
Wpisz swoje imię