Lilith jest znana przede wszystkim w kulturze żydowskiej. Przedstawiana jako kobieta-demon, zagraża ciężarnym kobietom i noworodkom w pierwszych tygodniach życia. Jej legenda odcisnęła swoje piętno również z kulturze mezopotamskiej. Niektórzy badacze uważają, że była pierwszą żoną biblijnego Adama.
Czy faktycznie było? Kim była naprawdę? Skąd jej zła sława? Odpowiedzi na te pytania poniżej.
Lilith – Adam i Stary Testament
W kulturze chrześcijańskiej Lilith nie jest szczególnie znaną postacią. Wynika to z prostej przyczyny – chrześcijaństwo w głównej mierze opiera się o Nowy Testament, a nasza bohaterka występuje wyłącznie w Starym (np. Księga Izajasza 34:14):
„Zdziczałe psy będą spotykać się z hienami i kozły przyzywać będą wzajemnie; tam też Lilit przycupnie i znajdzie sobie zacisze na spoczynek.”
Powyżej zacytowany cytat nie robi większego wrażenia. Jedyne co laik może z niego wywnioskować to przeświadczenie o raczej niskiej reputacji Lilith. W latach 1946-1956 w 11 grotach niedaleko Kumranu (Palestyna) odnaleziono tzw. „Rękopisy z Qumran”, w których imię „Lilith” występuje w zapisach opartych o Księgę Izajasza, w rożnych miejscach podstawowej księgi Judaizmu (Talmudzie), Zoharze (komentarzu do Tory).
Niektóre z nich podają, że biblijną Ewę, która podała zakazany owoc (jabłko) swemu mężowi Adamowi skusił do tego nie szatan pod postacią węża – lecz właśnie Lilith. Pozostałe zapisy, na które można się powołać kreują Lilith na nocnego demona, który ma atakować ludzi śpiących w nocy samotnie; inny zapis porównuje do niej kształt poronionego płodu twierdząc, że i jedno i drugie posiadało skrzydła. Znaleźć można też zapisy ostrzegające przed Lilith – poczwarze, która pożera własne dzieci.
Zbliżając się do kontekstu postaci Adama, ciekawy jest ustęp tekstu stwierdzający, że zanim Bóg stworzył Ewę (żonę dla Adama) stworzył inną postać, której nie zdołał jednak ukończyć. Inny podobny zapis (zapewne innego autora) informuje, że gdy pierwszy raz Bóg stworzył Adamowi kobietę – ta była „pełna krwi i śluzu” – nie spodobała się Adamowi, Bóg miał ją mu zabrać i stworzyć kobietę drugi raz – kreując Ewę.
W innej opowieści Lilith miała być dokończonym tworem, tyle, że dosyć kłopotliwym dla Adama – gdyż ciągle się kłócili. Jako ciekawostkę można wspomnieć, że powodem kłótni była m.in. pozycja podczas stosunku (kto ma być na górze, a kto na dole) – innymi słowy kto ma nad kim władzę. Lilith miała wypowiedzieć imię boskie (być może rodzaj zaklęcia) i odleciała. W pogoni za nią i w odpowiedzi na skargi Adama, Bóg wysłał w pogoń za Lilith za kobietą 3 anioły. Kiedy Aniołowie dogonili Lilith nad tym samym morzem, w którym później tonąć będą Egipcjanie w pogoni za Mojżeszem, ta ni stąd ni zowąd wypowiada tajemnicze słowa:
„Zostawcie mnie! Czy nie zostałam stworzona aby dręczyć noworodki słabością i chorobą? Jeżeli narodzi się chłopiec – władzę będę miała nad nim do ósmego dnia życia, jeśli dziewczynka – do dwudziestego dnia.”
Aniołowie przerazili się jej słów i nalegali aby ją zabrać. Lilith przysięgła im na Boga, że nie tknie dziecka, które będzie posiadało amulet z imieniem choćby jednego z aniołów. Aniołowie dobili targu z kobietą (która jest już określana jako demon), że puszczą ją wolną pod warunkiem że dotrzyma złożonej obietnicy oraz, że każdego dnia zgładzi 100 swoich dzieci (innych demonów).
Ot cała, choć niejasna i pozostawiająca wiele wątpliwości historia. Zdaniem podsumowania: nawet jeżeli przyjmiemy, że Lilith faktycznie była pierwszą żona Adama – nie było to małżeństwo szczęśliwe.
