Co jakiś czas powraca temat rosyjskich oligarchów i ich wpływów na rządy w Rosji. Ostatnio temat powrócił w związku z gromadzeniem rosyjskich wojsk na granicy z Ukrainą i rosyjską inwazją, która rozpoczęła się 24 lutego 2022 roku.
Media codziennie donoszą o nowych sankcjach nakładanych na Rosję, co za tym idzie także sankcjach personalnych na konkretnych oligarchów. Kim oni jednak tak naprawdę są? Na czym polega oligarchia, której zawdzięczają swoją nazwę?
Oligarchia
Słowo „Oligarchia” wywodzi się z języka greckiego – od wyrazów oligos – „nieliczny” + arche – „władza”, co razem daje „władza nielicznych”. Jest to forma rządów, która polega na sprawowaniu władzy przez niewielką grupę ludzi, którzy najczęściej wywodzą się z arystokracji lub bogatych rodzin. Oligarchia cechuje się upodobnieniem do rządów dyktatorskich – wąska grupa ludzi przywłaszcza sobie prawo do rządzenia państwem – jest to grupa zamknięta, która zajmuje wszystkie najważniejsze stanowiska w państwie – realna władza sprawowana jest przez członków tej grupy – oligarchów. Oligarchia narodziła się w starożytności – była ustrojem politycznym starożytnych Aten oraz Sparty.
Po upadku ZSRR Rosja upodobniła się do oligarchii choć oficjalnie twierdzi, że jest państwem demokratycznym. W latach 90. wylansowała się grupa elity majątkowej, która w większości zbiła majątki na prywatyzacji mienia państwowego. Nie wszyscy rosyjscy oligarchowie zajmują oficjalne stanowiska państwowe – wiadome jest jednak, że prezydent Rosji Władimir Putin często spotyka się z najbardziej majętnymi przedsiębiorcami aby zasięgnąć ich rady lub obwieścić ważne decyzje. Wielu oligarchów swoje kariery zawdzięcza właśnie Putinowi.
Lista rosyjskich oligarchów
Poniżej prezentujemy listę najbardziej wpływowych rosyjskich oligarchów – przedsiębiorców, ludzi polityki, zaufanych współpracowników prezydenta Rosji Władimira Putina. Wszyscy na dzień dzisiejszy objęci są sankcjami w związku z inwazja na Ukrainę.
1. Sergiej Borysowicz Iwanow
Specjalny przedstawiciel prezydenta Federacji Rosyjskiej ds. ochrony środowiska, ekologii i transportu. Pełnił urzędy ministra obrony Federacji Rosyjskiej (2001-2007), wicepremiera Rosji (2005-2007) od 15 lutego 2007 roku jest pierwszym wicepremierem. Jest byłym agentem KGB (Komitet Bezpieczeństwa Państwowego przy Radzie Ministrów ZSRR istniejący w latach 1954-1991). W latach 201-2016 sprawował urząd szefa administracji prezydenta Federacji Rosyjskiej, jest uznawany za jednego z najbliższych sojuszników Putina. Posiada stopień wojskowy – generał pułkownik, został odznaczony orderami: za zasługi dla ojczyzny I, II i IV klasy; Orderem Aleksandra Newskiego, Honoru, Czerwonej Gwiazdy.
2. Sergiej Sergiejowicz Iwanow
Syn przedstawionego wyżej Sergieja Borysewicza, pełni funkcję prezes Alrosa – kontrolowanej przez rosyjskie władze firmy zajmującej się wydobywaniem diamentów. Spółka, której część udziałów pozostaje w rękach Federacji Rosyjskiej odpowiada za k. 28% światowej podaży diamentów. W ubiegłym roku przychód ze sprzedaży tego surowca osiągnęły poziom 4,2 mld dolarów. Firma ta jest też jednym z 11 rosyjskich podmiotów gospodarczych, które w czwartek 24 lutego objęte zostały sankcjami dotyczącymi kwestii kapitału i zadłużeni. Firma posiada oddziały w wielu miastach na całym świecie, m.in. w Nowym Jorku.
3. Nikołaj Płatonowicz Patruszew
Sekretarz Rady Bezpieczeństwa Federacji Rosysjskiej oraz wieloletni współpracownik Putina. W latach 1999-2008 był dyrektorem Federalnej Służby Bezpieczeństwa Federacji Rosyjskiej, której większość kadry kierowniczej stanowili dawni oficerowie KGB. Nikołaj Płatonowicz posiada stopień generała armii Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej.
4. Andriej Patruszew
Syn przedstawionego wyżej Nikołaja Płatonowicza Patruszewa. W 2019 roku został wybrany na prezesa Gazprom Neft – trzeciego co do wielkości rosyjskiego producenta ropy naftowej. Kierowana przez niego firma jest jednym z 11 rosyjskich podmiotów gospodarczych objętych zachodnimi sankcjami ekonomicznymi. Posiada tez rangę kapitana Federalnej Służby Bezpieczeństwa Federacji Rosyjskiej.
5. Igor Iwanowicz Sieczin
Jest prezesem Rosinieftu – jednego z największych światowych producentów ropy naftowej, często bywa określany jako drugi, najbardziej wpływowy człowiek w Rosji zaraz po prezydencie Putinie, mówi się również, że jest jego prawą ręką. Sieczina i Putina łączy wiele – oboje wspinali się na szczyty politycznych i oligarchicznych karier startując z podobnego poziomu „nędznych ulic Leningradu”. Siecin był długoletnim funkcjonariuszem KGB – zwerbowano go w latach 70. kiedy był studentem języków obcych na Leningradzkim Uniwersytecie Państwowym – wówczas zaczął pisać donosy na kolegów z uczelni. Na uczelni poznał Putina – od razu nawiązała się między nimi bliska relacja. Kiedy Putin został pracownikiem KGB, Sieczin podobno nosił mu walizki. Przez całe lata był lojalny i oddany Putinowi, od 2012 roku piastuje urząd prezesa Rosnieftu stąd m.in przez „The Economist” nazywany jest rosyjskim królem naftowym.
6. Ivan Igorowicz Sieczin
Jest synem przedstawionego wyżej Igora Iwanowicza Sieczina, prawdopodobnie jest zastępcą szefa jednego z departamentów Rosnieft.
7. Aleksander Aleksandrowicz Wiediachin
Jest pierwszym zastępcą prezesa zarządu Sbierbanku – największej rosyjskiej instytucji finansowej. Przechowuje on ok. 1/3 aktywów zgromadzonych we wszystkich rosyjskich bankach. W następstwie czwartkowych sankcji na amerykańskie instytucje został nałożony obowiązek odrzucenia jakichkolwiek transakcji dolarowych, które będzie usiłował przeprowadzić Sbierbank.
8. Andriej Sergiejowicz Puczkow
Jest wysokim rangą menadżerem VTB Banku, drugiej co do wielkości rosyjskiej instytucji finansowej. Puczkow jest również właścicielem udział w moskiewskich firmach z branży nieruchomości.
9. Jurij Sołowiow
Jest pierwszym zastępcą prezesa zarządu VTB Banku, który również został objęty sankcjami mającymi na celu „sparaliżowanie funkcjonowania instytucji kluczowej dla stabilności rosyjskiego systemu finansowego”. Wcześniej był szefem pierwszego rosyjskiego banku inwestycyjnego VTB Capital. Jego zarobki w ubiegłym roku oszacowano na 25 mln dolarów. Jego kariera zaczęła się w wieku 26 lat, kiedy w Wielkiej Brytanii został szefem departamentu handlu na rynku lokalnym w londyńskiej placówce znanego banku Lehman Brothers. W 2002 roku trafił do Deutsche Banku, sześć lat później został szefem VTB Capital.
10. Galina Olegowna Uljutina
Była zaangażowana w pomoc w uzyskiwaniu tzw. „złotych paszportów” – bogaci rosyjscy oligarchowie nabywali obywatelstwa innych państw niż Rosja w zamian za inwestycje na terenie danego kraju. Dzięki sankcjom skuteczność „złotych paszportów” w USA, Kanadzie i krajach europejskich została ograniczona.
11. Dmitrij Miedwiediew
Obecnie jest wiceprzewodniczącym Rady Bezpieczeństwa Federacji Rosyjskiej. W latach 2008-2012 pełnił urząd prezydenta Rosji, w latach 2005-2008 i 2012-2020 był jej premierem. Jest bliskim współpracownikiem Władimira Putina.
12. Siergiej Ławrow
Jest stałym członkiem Rady Bezpieczeństwa Federacji Rosyjskiej, w latach 1992-1994 pełnił urząd wiceministra spraw zagranicznych Federacji Rosyjskiej, w latach 1994-2004 był stałym przedstawicielem Federacji Rosyjskiej przy ONZ i Radzie Bezpieczeństwa ONZ. Od 9 marca 2004 jest ministrem spraw zagranicznych Rosji. Karierę w rosyjskim MSZ zaczął w latach 70. jeszcze w czasach ZSRR.
13. Walentina Iwanowna Matwijenko
Jest przewodnicząca Rady Federacji Rosyjskiej, w latach 2003-2011 pełniła urząd gubernatora Petersburga. Uznaje się, że jest jednym z prowodyrów „rosyjskiej histerii antyukraińskiej” – wypowiadała się w rosyjskim parlamencie o rzekomych represjach ukraińskich i ofiarach wśród ludności rosyjskojęzycznej na Ukrainie, które nigdy nie miały poparcia w faktach. od 17 marca 2014 roku objęta jest zakazem wjazdu do USA i krajów UE.
14. Wiaczesław Wiktorowicz Wołodin
Od 5 października 2016 roku sprawuje funkcję przewodniczącego Dumy Państwowej Federacji Rosyjskiej, związany jest z putinowską partią „Jedna Rosja”, w której był zastępcą szefa partii a w latach 2005-2011 pełnił w jej strukturach funkcję sekretarza.
15. Aleksiej Miller
Jest prezesem zarządu Gazpromu, którym kieruje od ponad 20 lat – swoją karierę zawdzięcza Putinowi, od lat 90.XX wieku jest jego najbliższym i najwierniejszym podwładnym.
16. Siergiej Szojgu
Jest rosyjskim wojskowym w stopniu generała armii i politykiem narodowości tuwińskiej. Od 2012 roku pełni urząd ministra obrony Federacji Rosyjskiej. Jest uhonorowany wieloma wyróżnieniami, w tym tytułem Bohatera Federacji Rosyjskiej. Od 1988 roku działał w aparacie Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego.
17. Jurij Czajka
Jest prawnikiem pełniącym urząd prokuratora generalnego Federacji Rosyjskiej. Karierę zaczynał jako elektryk w stoczni. W 1995 roku pełnił już urząd pierwszego zastępcy prokuratora generalnego, w latach 1999-2005 był ministrem sprawiedliwości Federacji Rosyjskiej. 10 kwietnia 2010 roku objął osobistym nadzorem śledztwo w sprawie katastrofy polskiego Tu-154 w Smoleńsku.
18. Wiktor Zołotow
Rosyjski generał, obecnie jest dowódcą Federalnej Służby Wojsk Gwardii Narodowej Rosji – „Rosgwardii” oraz członkiem Rady Bezpieczeństwa Federacji Rosyjskiej. Zołotow w latach 2000-2013 pełnił funkcję szefa ochrony premiera oraz prezydenta Władimira Putina.
19. Siergiej Czemiezow
Jest byłym kolegą Putina z KGB oraz jego współpracownikiem jeszcze w administracji Borysa Jelcyna. Były szef Rosoboronoexportu, obecnie jest szefem konglomeratu zbrojeniowego Rositech (rostec).
20. Roman Abramowicz
Jeden z najbogatszych ludzi świata, najzamożniejszy człowiek urodzony w Europie Wschodniej. Do swojej wielkiej fortuny doszedł w latach 90. dzięki interesom prowadzonym wspólnie z Borysem Bierezowskim. Przez wiele lat był właścicielem firmy naftowej Sibirnieft, która w 2005r. odsprzedał Gazpromowi. W 2003 roku kupił angielski klub piłkarski Chelsea F.C.
21. Jewgienij Walentinowicz Kaspierski
Ekspert w dziedzinie bezpieczeństwa informatycznego, stoi na czele globalnej firmy z branży bezpieczeństwa IT – „Kaspersky Lab”, która założył wraz z grupą współpracowników w 1997 roku. Firma jest wydawcą popularnego oprogramowania antywirusowego „Kaspersky Antivirus”. Obecnie Kaspersky Lab działa w niemal 200 krajach i posiada ponad 30 biur regionalnych i krajowych na całym świecie
22. Oleg Władimirowicz Dieripaska
Przedsiębiorca uważany za jednego z najbogatszych ludzi na świecie. Jest z pochodzenia Białorusinem i przewodniczącym rady nadzorczej koncernu aluminiowego Rusal (posiada 66% akcji) – z tej przyczyny bywa nazywany „królem aluminium”. Pod koniec 2007 roku wszedł w posiadanie pakietu większościowego Norilskiego niklu, jest także udziałowcem kanadyjskiego producenta samochodów „Magna” i austriackiego koncernu budowlanego Strabag. Większość spółek kontroluje za pośrednictwem swojego holdingu Basic Element. Uważany jest za przyjaciela Władimira Putina – dzięki jego przychylności zrobił karierę.
23. Aleksiej Aleksandrowicz Mordaszow
Przedsiębiorca, jeden z najbogatszych obywateli Federacji rosyjskiej. W 1992 roku został mianowany dyrektorem do spraw finansowych i ekonomicznych Kombinatu Metalurgicznego w Czerpowcu. W 1996 roku został dyrektorem generalnym Siewierstalu. W kwietniu 2008 roku nabył 10% udziałów w TUI Group – międzynarodowym przedsiębiorstwie branży turystycznej z siedzibą w Hanowerze. W 2011 roku sprzedał amerykańskiemu miliarderowi Irze Rennertowi – właścicielowi konglomeratu Renco Group – trzy przynoszące straty huty stali w Stanach Zjednoczonych. Jest właścicielem zarejestrowanego na Cyprze przedsiębiorstwa S-Group Capital Management oraz Highstad Ltd zajmującego się produkcją różnego rodzaju maszyn na potrzeby przemysłu energetycznego, w tym turbin.
24. Leonid Michelson
Rosyjski miliarder, dyrektor generalny, prezes i główny udziałowiec rosyjskiej firmy gazowej Novatek. Swoją karierę rozpoczął jako brygadzista w firma budowlano-montażowej w rejonie Tiumeń na Syberii. W 1985 roku został mianowany głównym inżynierem Ryazantruboprovodstroy. W 1987 roku został dyrektorem generalnym Kuibishevtruboprovodstroy, która była jedną z pierwszych firm, które przeszły prywatyzację. Po 1994 roku został dyrektorem generalnym holdingu Novafinivest, który później stał się znany jako NOVATEK.
25. Michaił Dmitrijewicz Prochorow
Zaliczany do grona rosyjskich miliarderów, właściciel amerykańskiej drużyny koszykarskiej Brooklyn Nets i spółki Onexim. W okresie 1988-1991 był członkiem Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego. W latach 1989-1992 był członkiem zarządu Międzynarodowego Banku Współpracy Gospodarczej. W latach następnych uczestniczył w prywatyzacji przedsiębiorstwa Norilsk Nickel, gdzie zbudował swój majątek. W 2012 roku wziął udział w wyborach prezydenckich jako kandydat niezależny – uzyskał 3 miejsce z wynikiem ok. 8%.
26. Mikhail Maratovich Fridman
Urodził się na Ukrainie gdzie mieszka część jego rodziny. Był współzałożycielem Alfa-Group, wielonarodowego rosyjskiego konglomeratu, w 1991 został współzałożycielem Alfa-Banku, który jest obecnie jednym z największych prywatnych banków w Rosji. Zasiada również w radzie nadzorczej VEON, X5 Retail Group i DEA Deutsche Erdoel AG.
Posłuchaj naszych Podcastów:
