Andaluzyt jest rzadkim minerałem należącym do grupy krzemianów.
Jego nazwa nawiązuje do Andaluzji w Hiszpanii, gdzie według ustaleń z 1789 roku autorstwa Delamétehrie’go miał występować. Wkrótce stało się jednak jasne, że był to błąd lokalizacji – badane okazy pochodziły w rzeczywistości z El Cardoso de la Sierra w hiszpańskiej prowincji Guadalajara, nie zaś z Andaluzji.
Andaluzyt tworzy wydłużone kryształy różnej wielkości, największe mają ok. 20cm. Można go również spotkać w formie skupień ziarnistych, zbitych, promienistych i pręcikowych. Częściej występuje jako minerał wrosły niż jako szczotka krystaliczna (skupienie różnej wielkości kryształów).
Występuje w skałach metamorficznych, żyłach pegmatytowych oraz skałach okruchowych. Wykazuje słabą fluorescencję, podczas obracania wyraźnie widać silny pleochroizm (zjawisko zmiany barwy w zależności od polaryzacji światła): zielony, żółty oraz czerwony. Jest minerałem kruchym, przeświecającym, nieprzezroczystym. Nie rozpuszcza się w kwasach, nie topi w ogniu.
Występuje w USA, Sri Lance, Brazylii, Rosji, Kazachstanie, Australii, także w Polsce. Andaluzyt jest kamieniem poszukiwanym przez kolekcjonerów, stosowany jest jubilerstwie, wykorzystuje się go również do wyrobu specjalnej porcelany oraz do produkcji materiałów kwaso- i ognio- odpornych.
Andaluzyt jest jednym z najbardziej mistycznych kamieni. Nieprzezroczysta odmiana andaluzytu, która po przekroju ma kształt krzyża, znana jest jako Chiastolite lub Fairy Cross.
Nazwa „krzyż” w odniesieniu do kamienia funkcjonowała w Europie jeszcze przed XVIII wiekiem, nazywano go tak ze względu na charakterystyczną cechę – po obróbce przedstawia na powierzchni pozór prostego krzyża.
Uważa się, że w niektórych kulturach, w czasach starożytnych kapłani za jego pośrednictwem komunikowali się z bogami, stosowany był również przez różnego rodzaju wyrocznie, które pozostawały w kontaktach ze zmarłymi i wyższymi mocami.
W średniowieczu mnisi wykonywali z niego koraliki i amulety. Kamień „krzyż” wykorzystywany był także przez jeden z najsłynniejszych zakonów rycerskich – Templariuszy. Albigensi poświęcili go Dziewicy Maryi, Rycerze Zakonu Maltańskiego uważali go za krople krwi Jezusa i nosili andaluzyt na piersiach.
Andaluzyt był więc od setek lat popularny i wykorzystywany jako wisior lub stosowany w pierścieniach i zawieszkach. Możliwe, że używał go sam Notradamus.
Andaluzyt pozwala spojrzeć na różne aspekty charakteru – emocjonalny, fizyczny i intelektualny. Oddziałuje na czakry: serca i splotu słonecznego. Zachęca do racjonalnego postępowania kiedy mamy styczność z jakimś problemem lub decyzją do podjęcia. Stymuluje koncentrację, pamięć i skupienie. Pomaga w regeneracji duchowości kiedy zachwiana zostanie równowaga. Oczyszcza równoważy serce, uwalnia od lęku, bólu i gniewu. Pomaga niwelować uczucie samotności, napięcia emocjonalnego, wspomaga również walkę z depresją.
Jest pomocny w problemach z kośćmi i tkankami łącznymi, pomoże także w walce z nadmiarem stresu.
Kamień jest szczególnie polecany osobom, które nie czują się dobrze w świecie ziemskim i tęsknią za innymi wymiarami, andaluzyt napełnia człowieka radością i pozytywna energią. W medytacji stanowi kamień starożytnej wiedzy, pomaga uzyskać dostęp do wzorców przenoszonych przez kolejne życia, można za jego pośrednictwem otrzymać informacje od starożytnych cywilizacji.
