Por jest niedocenianym rodzeństwem cebuli i czosnku, razem z nimi należy do grupy warzyw cebulowych, przez co wykazuje podobne właściwości. Właściwości lecznicze pora zostały docenione już w starożytności.
Prawdopodobnie pochodzi z Bliskiego Wschodu, miał być spożywany przez Rzymu Nerona, który wierzył, że korzystnie wpłynie na jego struny głosowe. Na ziemiach polskich por pojawił się za sprawą pochodzącej z Włoch Bony Sforza (popularnej królowej Bony) małżonki króla Zygmunta I Starego.
Od lat jest warzywem wykorzystywanym zarówno w kuchni jak i w medycynie naturalnej. Znajduje się nim ponad 80 substancji odżywczych, największą jego zaletą są właściwości odtruwające i odkwaszające organizm orz zwalczające kaszel. Polecany jest jako środek na anemię oraz bóle reumatyczne. Poniżej prezentujemy wartości odżywcze oraz właściwości prozdrowotne i lecznicze pora.
Wartości odżywcze
Por w 100g zawiera 61kcal kalorii, posiada niski indeks glikemiczny (IG=15). Znajdziemy w nim wszystkie podstawowe składniki odżywcze: białka, tłuszcze, węglowodany oraz błonnik. Por zawiera sporą ilość witamin – A, B1, B2, B3, B6, B9, C, E, i K. Znajdują się w nim również minerały – wapń, magnez, żelazo, potas, fosfor, cynk, sód.
Właściwości prozdrowotne
Jedną z głównych zalet regularnego spożywania pora jest wsparcie układu-sercowo-naczyniowego – przyczynia się on do ochrony wyściółki naczyń krwionośnych. Takie działanie jest możliwe dzięki wsparciu procesu produkcji tlenku azotu, który rozszerz i rozluźnia naczynia krwionośne. Dodatkowym wsparciem układu jest kwas foliowy (wit. B9), który obecny jest w całym porze, jest on odpowiedzialny m.in za utrzymywanie właściwego poziomu homocysteiny.
Korzystny wpływ ma równie wysokie stężenie polifenoli, które wspierają ochronę naczyń krwionośnych i niosą za sobą wiele korzyści sercowo-naczyniowych. Por dostarcza więcej żelaza niż buraki, prawie tyle samo co botwina – warzywa, które są powszechnie uznane za niezastąpione źródło tego pierwiastka. Właśnie ze względu na znaczną zawartość żelaza (2,10mg/100g) por polecany jest w diecie w leczeniu anemii. Warto w tym miejscu przypomnieć, że wchłanialność żelaza zwiększa witamina C, stąd przy anemii warto wspomagać się sałatką zawierającą por i skropioną sokiem z cytryny.
Por wykazuje również silne działanie przeciwnowotworowe – zwłaszcza wobec raka żołądka i jelita grubego. Prawdopodobnie związki zawarte w porze (m.in związki siarki organicznej) hamują mutację komórek oraz tym samym wzrost guza. Wsparciem w działaniu przeciw nowotworom jest obecność witaminy C, która przeciwdziała tworzeniu się wolnych rodników, które sprzyjają powstawaniu nowotworów.
Korzystna jest w tym względzie również zawartość przeciwutleniaczy, które zwalczają wolne rodniki odpowiedzialne za przyspieszanie starzenia się komórek oraz sprzyjają rozwojom nowotworu. Przeciwutleniacze pozytywnie wpływają także na skórę, zapobiegają jej starzeniu się i powstawaniu zmarszczek. Co więcej poprawiają krążenie krwi, przez co zapobiegają tworzeniu się żylaków oraz pojawianiu się pajączków a skórze.
Por jest źródłem inuliny, substancji uważanej za naturalny prebiotyk, która ma istotny wpływ na wzrost pożytecznych bakterii jelitowych, m.in Lactobaccillus i Bifidobacterium, które są niezbędne o właściwego funkcjonowania organizmu. Inulina ma również znaczenie w obniżaniu poziomu cholesterolu i glukozy we krwi, ułatwia również przyswajanie składników mineralnych.
Por wykazuje działanie moczopędne i oczyszczające, pomoże w usunięciu zalegającej w organizmie wody, wykazuje ponadto działanie zasadotwórcze, dzięki czemu pomoże uporać się zakwaszeniem organizmu.
Syrop z pora jest znany w medycynie ludowej jako środek na kaszel. Zwalcza on nieżyty górnych dróg oddechowych poprzez zwiększanie wywarzania śluzu, przywracanie samoistnych ruchów nabłonka rzęskowego oraz poprzez działanie wykrztuśne. Dodatkowo zawiera związki siarki, które hamują namnażanie się bakterii. Co ważne syrop z pora może być stosowany również u dzieci. Aby go przyrządzić, należy na tarce drobnych oczkach zetrzeć część pora, przesypać go do słoika i dodać taką samą ilość miodu. Następnie słoik zakręcamy i odstawiamy w ciepłe miejsce na 24 godziny. Po tym czasie dokładnie mieszamy. Syrop można spożywać 2-4 razy dziennie po 1 łyżce stołowej.
Jakiego pora kupić? Jak go przechowywać? Jak przygotować?
Po powinien być prosty i jędrny, posiadać ciemnozielone liście i białe szyjki. Unikaj warzywa z pożółkłymi, zwiędniętymi liśćmi – nie nadaje się ono do spożycia. Najlepsze pory mają średnicę ok 3cm, większe mogą być zbyt bardzo włókniste.
Pory powinny być przechowywane w postaci surowej w lodówce – wówczas zachowają świeżość do dwóch tygodni. Por po ugotowaniu będzie zdatny do spożycia w ciągu najbliższych dwóch dni. Warzywa zblanszowane i zamrożone tracą część ze swoich właściwości.
Przygotowując pora do spożycia należy odciąć zielone części i korzeń, usunąć twarde iście i przekroić go wzdłuż. Następnie warzywo myjemy pod zimną wodą i kroimy w cienkie paski – im będą krótsze tym szybciej się ugotuj. Po ugotowaniu najlepiej pora pozostawić w wodzie jeszcze na 5 minut. Pora można udusić również na patelni, sprawdza się w postaci surowej jako dodatek do sałatek i surówek. W kuchni por najlepiej komponuje się z selerem, marchewką i pietruszką.
Przeciwskazania
Por jest bogatym źródłem witamin, minerałów i przeciwutleniaczy – każdy może go spożywać, także kobiety w ciąży, o ile nie powoduje on wzdęć i zgagi. Kobiety karmiące piersią powinny powstrzymać się od spożywania pora, substancje w nim zawarte mogą bowiem zmieniać smak pokarmu i wywołać u dziecka niechęć do mleka matki. W diecie dzieci por może zostać wprowadzony od 10 miesiąca życia. Ze względu na specyficzny i ostry smak pora oraz możliwość wywołania zgagi i wzdęć należy zacząć od podawania dziecku małych ilości warzywa, najlepiej w postaci ugotowanej.
Por nie powinien być spożywany przez osoby często cierpiące na wzdęcia i zgagę oraz chorujące na wrzody oraz choroby wątroby.
Posłuchaj naszych podcastów:
