Podzielność uwagi – czym jest?
Podzielność uwagi to umiejętność pozwalająca nam na skuteczną selekcję informacji i bodźców dostarczanych z otoczenia, które pochodzą z więcej niż jednego źródła. Podczas wykonywania pozornie prostych czynności jednocześnie jak na przykład oglądanie serialu i rozmawianie przez telefon nasz mózg jest bardzo obciążony.
Dzięki większej podzielności uwagi nasze życie jest łatwiejsze, ale czy na pewno? Ten temat jest dość kontrowersyjny i budzi wiele wątpliwości. Czy wykorzystywanie mózgu do kontroli kilku procesów jednocześnie nie spowoduje ich nieprawidłowego wykonania? Jak duża może być podzielność uwagi? Badania przeprowadzone w 1974 roku Nino i Kahneman miały na celu sprawdzić jakie są granice podzielności uwagi.
W podstawowej wersji eksperymentu badani mieli śledzić jeden istotny przekaz, a drugi nieistotny odrzucić. W późniejszych fazach rozwinął się on do jednoczesnego śledzenia dwóch przekazów. Osoby poddane badaniu miały za zadanie zapamiętać nazwy zwierząt występujące w obu równoległych przekazach. W 1982 roku badania Hunt i Lansman sprawdzali jak kandydaci poradzą sobie w wykonywaniu kilku zadań jednocześnie, poziom trudności czynności stopniowo wzrastał. W pewnym momencie osoby badane nie dawały rady ukończyć zadania głównego o dużym stopniu trudności i pobocznych czynności.
Właśnie tak powstała skala podzielności uwagi, a im wyższy wynik miała osoba testowana tym większą miała podzielność uwagi.
Przerzutowość uwagi – czym jest?
Przerzutność uwagi to zdolność do szybkiego i efektywnego dostosowania się do nowej sytuacji lub zadania. Gdy mamy robić dwie czynności jednocześnie nasz mózg przełącza się z wykonywania jednej czynności do drugiej, a za każdą z nich są odpowiedzialne niezależne procesy przetwarzania informacji. Pozwala nam to na błyskawiczną adaptację do różnych okoliczności. Polega to na tym, że po oderwaniu się od jednego zadania, zrobieniu innego możemy bez problemu wrócić do poprzedniego.
Doskonałym przykładem jest sytuacja, gdy oglądamy serial, a ktoś do nas dzwoni. W ułamku sekundy przestawiamy obiekt naszego skupienia, prowadzimy rozmowę, po czym wracamy do oglądania serialu z pełną uwagą. Oznacza to, że nasz mózg musi za każdym razem zatrzymać jeden proces poznawczy i zacząć alternatywny. Właśnie dlatego, zazwyczaj zwiększa się poniesiony „koszt poznawczy”, a na wykonanie jednego zadania potrzebujemy więcej czasu.
Pierwsze badania nad tym procesem zostały zaczęte przez Jersilda w 1927 roku. Eksperyment, który przeprowadził wymagał od uczestników wykonania prostych działań matematycznych. Badanie obejmowało dwa warianty, w pierwszym uwzględniono konieczność zastosowania przerzutności uwagi, a w drugim jednorodny proces myślowy. Pierwsza metoda wywołała zwiększenie kosztów poznawczych, a co za tym idzie uczestnicy potrzebowali więcej czasu na ukończenie zadania, a i tak popełniali błędy. Nie oznacza to jednak, że przerzutność uwagi zawsze kończy się gorszą jakością wykonywanych czynności.
Jeżeli robimy dwie różne rzeczy, nasz mózg nie ma z tym żadnego problemu. Komplikacje zaczynają się, gdy wykonujemy zadania na podobnych zbiorach informacji (np. liczbach) na różnych zasadach. Gdy przerywamy zadanie, żeby zrobić podobne jest duże prawdopodobieństwo, że popełnimy błąd i zajmie nam to więcej czasu. Właśnie dlatego czynności podobne do siebie powinniśmy robić po kolei, a różne możemy wykonywać w tym samym czasie.
Przerzutność uwagi czy podzielność?
Podzielność uwagi według wielu psychologów nie istnieje, ale nie jest to w 100% udowodnione naukowo. Nasz mózg jest skomplikowanym narządem i nie odkryliśmy jeszcze wszystkich jego tajemnic. W psychologii nie mówi się o podzielności uwagi, ponieważ, gdyby tak było nasz mózg wykonywałby w tym samym czasie dowolną ilość zadań bez błędnie. Przerzutność uwagi pozwala nam na prowadzenie dwóch czynności w przybliżonym czasie, ponieważ nasz mózg przeskakuje w ułamku sekundy z jednej czynności do drugiej. Możemy się skupić na obu zadaniach, na przykład na prowadzeniu auta i rozmowie, ale w pełni koncentrujemy się tylko na jednym, właśnie dlatego ryzyko wypadków podczas prowadzenia rozmowy wzrasta czterokrotnie. Na podstawie tych informacji większość ekspertów uważa, że mamy uwagę przerzutną.
Najbardziej przereklamowane oraz niedoceniane miejsca na podróż
Posłuchaj podcastów:
