Andrzejki obchodzimy 30 listopada w imieniny „Andrzeja”. W ten dzień przypada wspomnienie śmierci Andrzeja Apostoła, któremu dane było prowadzić działalność misjonarska nad morzem Czarnym.
Niektóre źródła twierdzą, że zwyczaj wróżb andrzejkowych był w Europie praktykowany już w XVI wieku, inne próbują przekonać nas że andrzejki obchodzono już w wieku XII.
Etnografowie łączą „andrzejki” z greckim tłumaczeniem imienia Andrzej, który uważany była za patrona panien, które to chcą szybko zmienić swój stan cywilny. Zgodnie z tym tropem, andrzejki to przede wszystkim czas wróżb dziewczęcych, dotyczących małżeństwa i miłości. Panowie podobne święto obchodzili 4 listopada w „katarzynki”, w które mogli wywróżyć czy i jak szybko będą mogli pozbyć się swego kawalerskiego stanu.
Z biegiem czasu jednak „andrzejki” wchłonęły obchody katarzynek, a panowie zaczęli świętować wraz z kobietami. Dziś, wróżby to głównie zabawa, jednak im dalej się cofniemy, tym poważniej traktowano andrzejkowe wróżby – chociaż te były potępiane przez Kościół katolicki, dla którego wszystko co związane z magia i wróżbiarstwem pochodzi od szatana a więc jest złem w najczystszej postaci. Andrzejki były ważnym świętem w kalendarzu dawnej Polski. Wieczór traktowano z ogromna powagą, wróżby odprawiono w wyjątkowy sposób. Wokół domów palono wielkie ogniska, które miały zadanie odpędzać złe duchy. Panny umieszczały pod poduszką męskie spodnie co miało zapewnić sny o przyszłym mężu. Poniżej prezentujemy najpopularniejsze andrzejkowe tradycje:
-
Lanie wosku
Tradycja ta jest tak znana, że chyba nikomu nie trzeba jej bliżej przypominać. Gorący wosk wylewamy na wodę a następnie w jego kształcie doszukujemy się symboli i staramy się je zinterpretować. Czasami po zakończeniu tworzenia figury, rzuca się jej cień na ścianę co ma być pomocne w interpretacji znaku. Według tradycji, wosk powinno się lać ze świecy przez dziurkę od klucza.
-
Wyścig butów
W tej zabawie chodzi o to, aby lewe buty uczestników ustawić w rzędzie w kącie pokoju. Następnie powinno się buty przestawiać w taki sposób, aby ostatni but wskakiwał przed pierwszego. wyścig trwa do momentu, w którym któryś z butów dotknie progu. Osoba, która jest jego właścicielem pierwsza wyjdzie za mąż lub ożeni się.
-
Rzut trzewikiem
Zabawa polega na tym, że jeden z uczestników odwraca się tyłem do drzwi, a następnie za głowę rzuca lewy but. But, który upadł podeszwa do podłogi i był skierowany czubkiem ku drzwiom miał zwiastować pannom i kawalerom szybką zmianę stanu cywilnego. Przyda się również mała porada: aby uniknąć szkód w mieszkaniu warto zamienić but na miękki kapeć.
-
Cztery filiżanki
Pod trzy z czterech filiżanek wkładamy listek, obrączkę i monetę, pod czwartą nie umieszczamy nic. Następnie zamieniamy miejsca filiżanek (najlepiej gdyby zrobiła to inna osoba) po czym wybieramy jedną z nich. Filiżanka, pod która znajdowała się obrączka oznacza miłość, listek małżeństwo, moneta zaś bogactwo. W zabawie można wykorzystać większą ilość filiżanek i symboli: klucz zwiastować będzie przeprowadzkę, kostka cukru – słodkie i beztroskie życie. wybranie pustej filiżanki oznacza, że w najbliższym czasie nic się w naszym życiu nie zmieni.
-
Najdłuższa obierzyna
W tej zabawie wykorzystuje się podobnej wielkości jabłka, które powierza się uczestnikom zabawy do obrania. Osoba, której uda się uzyskać najdłuższą obierkę będzie miała związek najdłuższy stażem. Następnie każdy z uczestników może rzucić swoja obierkę za siebie – w kształcie, w którym się ułoży na ziemi można dopatrywać się litery, która będzie inicjałem jego przyszłej wybranki lub wybranka.
-
Karteczki pod poduszką
Na małych karteczkach wypisujemy imiona (mogą to być imiona kolegów i koleżanek – osób znanych dla uczestników). Następnie składamy karteczki i umieszczamy je pod poduszką na noc. Tuz po przebudzeniu, należy włożyć pod poduszkę rękę i wyciągnąć „pierwszą lepszą” karteczkę. Imię, które będzie na niej zapisane to imię naszego ukochanego lub ukochanej, bądź przyszłego najlepszego przyjaciela.
Podobnie przebiega zabawa z rzucaniem karteczek – na karteczkach zapisujemy imiona płci przeciwnej a następnie wszystkie karteczki rzucamy za siebie. Kartka, która upadła najbliżej nas skrywa imię naszego ukochanego lub ukochanej.
-
Serce z imionami
Należy wyciąć dwa duże papierowe serca. Na jednym z nich wpisujemy popularne imię męskie, na drugim – żeńskie. Jedna osoba trzyma serca, a pozostali uczestnicy je przekłuwają (pozostali uczestnicy nie widzą zapisanych imion). Imię, w które uczestnik trafił szpilką to imię jego przyszłej żony lub męża.
-
Rzucanie monetą
Każdy z uczestników zabawy wybiera monetę o dowolnym nominale. Następnie należy pomyśleć życzenie i trafić monetą do napełnionego wodą naczynia umieszczonego w pewnej odległości (nie może być ani za daleko, ani za blisko). Marzenie każdego, kto trafi moneta do miski spełni się.
-
Łódki na wodzie
Aby przygotować się do zabawy należy wykonać łódki z papieru, mogą być to również łupiny orzecha. Na jednej łódce piszemy swoje imię, na pozostałych łódka imiona płci przeciwnej. Następnie łódki puszczamy na wodę. Imię zapisane na łódce z którą spotka się łódka z zapisanym naszym imieniem to imię naszego przyszłego wybranka lub wybranki. W zabawie może wziąć udział więcej osób – wówczas każdy przygotowuje wyłącznie swoją łódź – osoby, których łodzie się spotkają zakochają się w sobie.
-
Wróżba ze szpilek
Do zabawy potrzebne będzie opakowanie szpilek. Wszystkie należy rozsypać na stole kilka razy, do momentu w którym ułoży się jakaś litera. (można rozsypywać kilka razy). Litera, która się utworzyła to pierwsza litera imienia naszego wybranka lub wybranki.
Bawcie się dobrze i pamiętajcie: „Święty Andrzej Ci ukaże, co Ci los przyniesie w darze.”
