Dobiega końca pięciodniowa wizyta prezydenta Andrzeja Dudy w Stanach Zjednoczonych. Jej najważniejszym punktem było środowe spotkanie z prezydentem USA Donaldem Trumpem w Waszyngtonie. Spotkanie wzbudziło bardzo żywe emocje i często skrajne komentarze wśród polskich polityków, jak również odbiło się echem w międzynarodowej prasie.
Tygodnik „Newsweek Polska” jeszcze przed wylądowaniem prezydenta Dudy w Waszyngtonie nazwał wizytę „czwartorzędną”, a media publiczne od środy odmieniają w kontekście spotkania prezydentów przez wszystkie przypadki słowa „historyczne” i „przełomowe”. Podczas siedmiominutowego wystąpienia na konferencji prasowej podsumowującej wizytę polskiej pary prezydenckiej w Białym Domu, prezydent Duda podziękował Donaldowi Trumpowi 12 razy.
Warto więc dokonać pewnego podsumowania tej wizyty i wskazać jej faktyczne skutki.
Z pewnością największe zainteresowanie zarówno polskiej opinii publicznej, jak i międzynarodowych mediów wzbudziło podpisanie przez obydwu prezydentów Wspólnej Deklaracji Prezydentów o Współpracy Obronnej w zakresie obecności sił zbrojnych USA na terytorium RP. W Deklaracji możemy przeczytać między innymi:
„Polska i Stany Zjednoczone potwierdzają swoje zobowiązania wobec Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego (NATO), w tym zobowiązania wynikające z artykułów 3 i 5 Traktatu Północnoatlantyckiego, jako podstawy wzajemnych relacji obronnych. Polska i Stany Zjednoczone wyrażają przekonanie, że obecność personelu wojskowego Stanów Zjednoczonych w Polsce wzmacnia NATO-wskie wysiłki odstraszania oraz obronę Polski, Stanów Zjednoczonych i Sojuszu, i dlatego Stany Zjednoczone planują zwiększyć swoją obecność wojskową w Polsce.”
W praktyce zwiększona obecność wojskowa Stanów Zjednoczonych oznacza zwiększenie liczby stacjonujących na terenie RP żołnierzy amerykańskich, jak również perspektywę utworzenia Wysuniętego Dowództwa Dywizyjnego USA w Polsce. Ponadto deklaracja przewiduje m.in. utworzenie i wspólne wykorzystywanie przez Siły Zbrojne Stanów Zjednoczonych i Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej Centrum Szkolenia Bojowego (CSB) w Drawsku Pomorskim oraz docelowo w kilku innych lokalizacjach w Polsce oraz utworzenie w Polsce zdolności sił specjalnych USA w celu wsparcia operacji powietrznych, lądowych i morskich. Ponadto Polska zadeklarowała gotowość zakupu 32 wielozadaniowych samolotów bojowych piątej generacji F-35.
Zgodnie z Deklaracją Polska planuje zapewnić i utrzymywać wspólnie uzgodnioną infrastrukturę przeznaczoną dla wstępnego pakietu dodatkowych projektów wymienionych poniżej, bez kosztów dla Stanów Zjednoczonych i z uwzględnieniem planowanego poziomu jej wykorzystania przez Siły Zbrojne USA.
Podpisanie Deklaracji uświetnione było niespodzianką, jaką gospodarze Białego Domu przygotowali dla polskiej Pary prezydenckiej – przelot nad Waszyngtonem dwóch amerykańskich myśliwców piątej generacji F-35.
Donald Trump napisał na Twitterze:
„To była przyjemność gościć moich przyjaciół prezydenta Andrzeja Dudę i panią Agatę Kornhauser-Dudę z Polski”. Dodał, że więzy polsko-amerykańskie „są na rekordowo wysokim poziomie”.
Podziękował również, za to że Polska jest tak wzorowym sojusznikiem.
It was a pleasure to host my friends President Andrzej Duda and Mrs. Agata Kornhauser-Duda of Poland at the @WhiteHouse today. U.S.-Poland ties are at an all-time high. Thank you for being such an exemplary Ally! pic.twitter.com/tvhHIpsrFo
— Donald J. Trump (@realDonaldTrump) 13 czerwca 2019
Komentarze wobec poczynionych ustaleń są, jak to w polskiej polityce, podzielone. Lider Platformy Obywatelskiej Grzegorz Schetyna porozumienie skomentował na Twitterze: „1000 dodatkowych żołnierzy USA za grube miliardy? Przyjrzymy się dokładnie temu porozumieniu. Polska w relacjach z USA powinna być sojusznikiem, nie klientem. A władze realnie wzmacniać bezpieczeństwo kraju, nie uprawiać propagandę.”
Z kolei Krzysztof Szczerski, szef Gabinetu Prezydenta wskazał, że:
„Wizyta prezydenta w Białym Domu i jej rezultaty pokazały skuteczność i konsekwencję polityki prowadzonej przez prezydenta Dudę, jeżeli chodzi o relacje polsko-amerykańskie.”
Podpisanie Deklaracji w sprawie zacieśniania współpracy w zakresie obronności skomentował na Twitterze również sekretarz generalny NATO Jens Stoltenberg, który wskazał, że zwiększenie wojskowej obecności USA w Polsce wita z zadowoleniem:
„Ruch USA pokazuje silne zaangażowanie Stanów Zjednoczonych w kwestię bezpieczeństwa w Europie oraz świadczy o sile więzi transatlantyckiej.”
Komentarze w USA i w Rosji
Do decyzji o skierowaniu do Polski dodatkowych sił zbrojnych odniosła się również amerykańska prasa. „New York Times” wskazał, że decyzja o wysłaniu do Polski dodatkowego tysiąca żołnierzy jest odpowiedzią na „awanturnictwo” Rosji, jednocześnie podkreślając, że prezydent Donald Trump okazał w ten sposób jednoznaczne poparcie dla prezydenta Polski (którego przy okazji nazwano nacjonalistycznym). Dziennik „Washington Post” ocenił z kolei, że podpisana Deklaracja wzmacnia relacje polsko – amerykańskie w obliczu zagrożenia ze strony Rosji.
Jak można było się spodziewać, wizyta Prezydenta Dudy w USA nie pozostała niezauważona także w wywołanej wyżej Rosji. Rosyjska „Niezawisimaja Gazieta” wskazała, że wzmacnianie kontyngentu wojskowego USA w Polsce doprowadzi do podwyższenia ryzyka militarnego i spowoduje reakcję zwrotną Moskwy.
Jakie są pozostałe efekty wizyty prezydenta Andrzeja Dudy w USA?
Jednym z nich ma być zwiększenie współpracy energetycznej Polski i Stanów Zjednoczonych. Protokół uzgodnień (memorandum of understanding) w dziedzinie cywilnego wykorzystywania energii jądrowej podpisał sekretarz stanu w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, pełnomocnik rządu ds. strategicznej infrastruktury energetycznej Piotr Naimski oraz sekretarz energii Rick Perry. Powyższe ustalenia zostały uzupełnione między innymi o podpisane porozumienie pomiędzy członkami zarządu Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa SA oraz zarządem Venture Global LNG, które zakłada zwiększenie zakupu skroplonego gazu ziemnego LNG o 1,5 mln ton rocznie.
To, co szczególnie powinno zainteresować Polaków, to podpisanie przez sekretarza stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji Krzysztofa Kozłowskiego oraz zastępcę Sekretarza Departamentu Bezpieczeństwa Wewnętrznego USA Pana Davida P. Pekoske umowy o wzmocnieniu współpracy w dziedzinie zapobiegania i zwalczania poważnej przestępczości. Podpisanie umowy oraz jej wdrożenie jest jednym z warunków włączenia Polski do programu ruchu bezwizowego USA (Visa Waiver Program). Warto dodać, że aby obowiązek wizowy wobec obywateli Polski został zniesiony, wskaźnik odmów wydawania wiz turystyczno – biznesowych musi spaść w perspektywie rocznej poniżej poziomu 3 procent – obecnie wynosi 4 procent.
Ponadto Prezydent Andrzej Duda wraz z małżonką Agatą Kornhauser-Dudą odwiedzili również Houston, gdzie między innymi spotkali się z teksańską Polonią, a także jeden z najnowocześniejszych ośrodków onkologicznych na świecie MD Anderson Cancer Center. Podpisane zostało także memorandum o współpracy w zakresie nowych technologii w leczeniu raka między ośrodkiem w Houston a polskim Ministerstwem Zdrowia.
Jak ocenić efekty wizyty prezydenta Dudy w USA?
Z pewnością zwiększona obecność amerykańskich żołnierzy w Polsce zwiększy również polskie bezpieczeństwo, tak jak zakup samolotów wielozadaniowych F-35 dla Sił Zbrojnych RP jest równoznaczny ze zwiększeniem możliwości polskiego lotnictwa taktycznego, którego potrzeby modernizacyjne są niezaprzeczalne. Cieszyć może również godne i serdeczne przyjęcie polskiej pary prezydenckiej w USA oraz zwiększona częstotliwość spotkań pomiędzy prezydentami RP i USA. Pojawiła się również nowa perspektywa dla oczekiwanego od dawna zniesienia przez USA obowiązku wizowego dla obywateli Polski.
Należy jednak wskazać, że Polska poniesie ogromne koszty finansowe poczynionych ustaleń. Istnieje także wątpliwość, czy pieniędzy przeznaczonych na zakup samolotów nie można było wydać w sposób bardziej efektywny (przy ograniczeniach polskiego budżetu), w związku z czym pełne emocji określenia „historyczny sukces”, czy „przełomowe ustalenia”, powinny być chyba zastąpione bardziej przyziemnymi słowami „dobry interes”, czyli po amerykańsku „good deal”.
Niespodzianka dla polskiej pary prezydenckiej: przelot F-35 nad Białym Domem
