Choć na myśl i najbardziej znanych polskich cmentarzach, pierwsze przychodzą do głowy warszawskie Powązki i krakowski Cmentarz Rakowicki, to w porównaniu z największa w naszym kraju nekropolią, są one istnymi maleństwami.
Zajmujący ponad 172 hektary powierzchni Cmentarz Centralny w Szczecinie nie ma sobie równych, pod względem wielkości.
Pomniki, schodki, fontanny i oczywiście nagrobki, a wśród nich rzadkie krzewy, czasem drzewa. Szczeciński cmentarz przypomina japońskie ogrody Zen i faktycznie, o zadumę tu nietrudno. Trzecia co do wielkości w Europie i jedna z największych na świecie, ostatnia przystań dla wielu Szczecinian to także miejsce chętnie odwiedzane przez spacerowiczów i traktowane jako park.
Dzisiejszy wygląd i miejsca przyjaznego nie tylko zadumie nad przemijaniem,a le i rekreacji, Cmentarz Centralny zawdzięcza koncepcji Wilhelma Meyer-Schwartau. W końcu XIX wieku był on głównym architektem Szczecina i zaprojektował nowy cmentarz tak, żeby jego kształt w przyszłości był jak najdalszy od wąskich alejek i konieczności przeciskania się między grobami.
Dzieło Meyer-Schwartaua dokończył mistrz ogrodnictwa, Georg Hannig, który swe doświadczenie zdobywał m.in. w ogrodach Wersalu. W projekt wkomponował zarówno już rosnące, cenne okazy rodzimych drzew i krzewów, jak i sprowadzone z zagranicy egzotyczne egzemplarze godne arboretum. Dzięki temu cmentarz zmienia się wraz z porami roku, podkreślając naturalny cykl życia i śmierci, jakiemu wszyscy podlegamy.
Dopełnieniem tego kunsztownego projektu był zakaz stawiania nagrobków tandetnych, gipsowych, czy produkowanych hurtowo. Dzięki temu szczecińska nekropolia stała się też perełką architektury nekropolitarnej, znaną i cenioną wśród znawców całego świata. Przy tym, zaznaczyć należy, że wiele grobów jest bardzo skromnych, a o ich wyjątkowości świadczą wypisane na nich sentencje.
Łączna długość dróg i ścieżek szczecińskiej nekropolii wynosi ponad 70 km. Ponieważ zwiedzenie cmentarza w ciągu jednego dnia jest niemożliwe, utworzono na nim Trakt Historyczny. Ma on 21 stacji i prowadzi przez najcenniejsze i najciekawsze punkty Cmentarza Centralnego. Przejście tej trasy przeciętnemu piechurowi zajmuje około dwóch godzin.
Szczeciński cmentarz to jednak, nie tylko miejsce rekreacji i pamięci, ale także ważne założenie historyczne, będące niemym świadkiem ponad stulecia polskiej historii.
MT
