Burak jest popularnym warzywem, dodatkiem do wielu dań i sałatek, nie każdy jednak zdaje sobie sprawę, że posiada on unikatowe lecznicze właściwości, które zawdzięcza betalainom – barwnikom występującym m.in w szpinaku.
Wpływają one m.in na odporność i minimalizują ryzyko wystąpienia nowotworów. Warzywa te są znane i popularne co najmniej od 4000 lat, kiedy znano tzw. „buraka dzikiego”, właściwości lecznicze już w starożytności doceniali medycy starożytnego Babilonu, po nich Grecy i Rzymianie. Wraz z upływem lat i wzrostem popularności buraka powstały jego trzy główne odmiany: ćwikłowy, cukrowy i pastewny. Jakie właściwości mają buraki?
Buraki – skład
Buraki, choć mogą się pochwalić wieloma korzyściami prozdrowotnymi mają wysoki indeks glikemiczny (ok. 64) – z tej przyczyny nie powinny ich spożywać osoby chorujące na cukrzycę, nawet w odmianie ćwikłowej znajdziemy sporo cukru. Szczególnie polecane są natomiast dzieciom, młodzieży i kobietom w ciąży oraz wszystkim narażonym na niedobory kwasu foliowego. Pomimo wysokiego indeksu gimnicznego są niskokaloryczne, mają zaledwie 33 kcal w 100g. W burakach znajdziemy:
- białka, tłuszcze, węglowodany i błonnik;
- witaminy: A, B1, B2, B3, B6, B9, C, E, K;
- minerały: żelazo, wapń, fosfor, magnez, potas, cynk, sód;
Warto wiedzieć, że składniki mineralne zawarte w burakach rozpuszczają się w wodzie – z tej przyczyny lepiej nie gotować buraków, chyba że w zupie. Warzywa te są dużo bardziej wartościowe jeżeli zostaną upieczone w skórce i obrane dopiero przed zjedzeniem. Z dobrodziejstw płynących ze spożywania buraków można korzystać w pełni pijąc przygotowany z surowych warzyw sok.
Właściwości
Przede wszystkim buraki posiadają nieocenione właściwości prozdrowotne dla układu krwionośnego. Choć nie są bogatym źródłem żelaza znane są jako doskonały środek krwiotwórczy, uznawany już od dawna przez medycynę naturalną. Zapobiegają anemii i wspomagają leczenie białaczki. Zawarte w warzywach barwniki są bardzo silnymi przeciwutleniaczami, znacznie poprawiają też przyswajanie tlenu przez komórki, wspomagając układ krwionośny. Zawarty w burakach kwas foliowy ma ogromne znaczenie dla prawidłowego rozwoju płodu, wspomaga również usuwanie z krwioobiegu homocysteiny, której wysoki poziom może powodować choroby serca. Buraki dbają także o prawidłowy poziom cholesterolu, przeciwdziałają również zwapnieniom naczyń krwionośnych. Naukowcy udowodnili również, że azotany zawarte w soku z buraków podnoszą w krwi stężenie tlenku azotu, który reguluje ciśnienie tętnicze – z tej przyczyny buraki są polecane także osobom z nadciśnieniem tętniczym.
Z wielu warzyw, których właściwości wiąże się z działaniem antynowotworowym – buraki są jednym z najskuteczniejszych. Betanina, której zawdzięczają swój kolor jest silnym przeciwutleniaczem chroniącym przed szkodliwym działaniem wolnych rodników, które mogą uszkadzać DNA i przyczyniać się do powstawania nowotworów. Badanie przeprowadzone już 50 lat temu wykazały, że stan chorych zmagających się z nowotworem przewodu pokarmowego lub pęcherza moczowego, którzy wypijali 2 szklanki soku z buraka dziennie ulega poprawie. Współczesne badania potwierdziły także, że buraki wspomagają organizm po chemioterapii.
Buraki w każdej postaci (np. sok, gotowane) przyczyniają się do wzmocnienia odporności organizmu na choroby i infekcje – zwłaszcza wirusowe. W przeziębieniu i grypie oraz profilaktyce okresu jesienno-zimowego szczególnie polecane jest spożywanie przynajmniej raz dziennie jednej szklanki soku z buraka. Wspomaga on układ odpornościowy w walce z infekcją oraz pomaga mu się przed nimi bronić.
Nie bez powodu buraki są częstym dodatkiem do mięs, wprawdzie świetnie się komponują i doskonale smakują – nie jest to jednak jedyna zaleta. Buraki wykazują właściwości zasadotwórcze – przywracają w żołądku równowagę kwasowo-zasadową, zwłaszcza po spożyciu mięs i słodyczy. Łagodzą też skutki nadużycia alkoholu, sok buraka można więc stosować na kaca.
O burakach nie powinny zapominać kobiety przechodzące menopauzę. Buraki minimalizują ryzyko zachorowania na osteoporozę i łagodzą dolegliwości przekwitania: dotleniają serce, zmniejszają ciśnienie krwi, łagodzą dokuczliwe uderzenia gorąca i powracające migreny.
Sok z buraków, kwas, barszcz lub sałatka buraczana są świetnym środkiem na poprawę samopoczucia, zwłaszcza wtedy, kiedy dopada nas zmęczenie, znużenie, senność i apatia.
Które buraki wybrać?
Do przygotowania soku i potraw właściwy będzie burak ćwikłowy. Powinien mieć cienką skórkę, a po przekrojeniu jednolitą barwę i błyszczący miąższ. Najsmaczniejsze są buraki, których średnica nie przekracza 8cm. Najwięcej walorów smakowych i właściwości prozdrowotnych posiadają odmiany: Glob F1, Burak Opolski i Czerwona Kula. Warto pamiętać, że im większy burak – tym większe prawdopodobieństwo, że został „naszpikowany” chemicznymi nawozami.
Botwina
Botwina to niedojrzała postać buraka ćwikłowego. Jest mniej kaloryczna od dojrzałej wersji, w 89% składa się z wody. Zawiera mniej witamin i minerałów. Chociaż botwina jest uważana za zdrową i ceniona za walory smakowe należy pamiętać, że zawiera duże ilości kwasu szczawiowego. Wiąże on zawarty w organizmie wapń w tzw. szczawiany wapnia – są to nierozpuszczalne kryształki, które mogą powodować bóle a nawet zwyrodnienia stawów oraz przyczynić się do powstania kamicy nerkowej.
