Jeżyny – składniki odżywcze i właściwości

Jeżyny to powszechnie znane rośliny, kojarzone są gównie z soczystymi czarnymi owocami podobnymi do malin. Bywają określane także jako ożyny lub ostrężyny.

Na świecie funkcjonuje kilkadziesiąt podgatunków, nie mniej jednak dzięki charakterystycznemu wyglądowi owoców trudno pomylić je z inną rośliną. Owoce są niewielkich rozmiarów, składaj się z drobnych kulek złączonych ze sobą. W stadium dojrzałym są koloru ciemnogranatowego lub czarnego. W smaku są słodkie, lekko kwaskowe i pełne aromatu.

Najchętniej spożywane są owoce, które równie chętnie wykorzystywane są do różnych przetworów – dżemów, konfitur, nalewek. Nie każdy zdaje sobie sprawę, że wiele właściwości prozdrowotnych i odżywczych maj również liście tej rośliny, które można wykorzystywać m.in. do przyrządzania herbatki. Liście są naturalnym źródłem związków chemicznych o właściwościach przeciwgrzybiczych, przeciwzapalnych i antybakteryjnych. Picie naparów z liści jeżyn jest polecane m.in. przy przeziębieniu raz w dolegliwościach związanych drogami oddechowymi, są niebagatelnym wsparciem dla błony śluzowej.

Zarówno herbatki z liści jak i sok z owoców są naturalnym i skutecznym lekarstwem na kaszel, chrypkę i ból gardła. Można je spożywać także ze względu na działanie antynowotworowe i regulujące poziom cukru we krwi. Właściwości lecznicze jeżyn wykorzystywano od dawna w medycynie ludowej – największą popularnością cieszył się sok, który wykorzystywano w przeziębieniach; napar z liści stosowano przeciwbiegunkowo a wywar podczas grypy i w stanach podgorączkowych. Poniżej prezentujemy wartości odżywcze jeżyn oraz ich właściwości prozdrowotne.

Wartości odżywcze

Owoce jeżyn są nisko kaloryczne (43kcal w 100g), posiadają również niski indeks glikemiczny (IG=25) dzięki czemu mogą być bez obaw spożywane przez cukrzyków. W owocach znajdziemy komplet wartości odżywczych: węglowodany, tłuszcze, błonnik oraz białko. Zawierają wiele składników mineralnych (potas, wapń, fosfor, magnez, sód, cynk) oraz witamin (A, B6, B9, C, E, i K).

Właściwości prozdrowotne

Jeżyny można wykorzystywać w profilaktyce antynowotworowej. Ze względu na obecność w jeżynach kilku silnych przeciwutleniaczy, które skutecznie zwalczają wolne rodniki odpowiedzialne m.in za powstawanie komórek rakowych. Działanie takie wykazują antocyjany, szczególnie cyanidin-3-glukozyd (przyczynia się do zapobiegania rakowi skóry); kwas elagowy oraz kwasy fenolowe. Zawartość antyoksydantów spowodowała, że jeżyny zostały umieszczone na liście produktów ORAC (Oxygen Radical Absorbance Capacity) – znajdują się tam produkty spożywcze, które w wysokim stopniu ochraniają organizm przez reaktywnymi formami tlenu.

Owoce oraz suszone liście jeżyn są cennym źródłem potasu, który jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania układu krwionośnego i serca. Przeprowadzane badania naukowe potwierdzają, że dawka potasu zawarta w jeżynach zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób nowotworowych oraz problemów z sercem. Potas jest również niezbędny do regulacji i utrzymywania prawidłowego ciśnienia krwi oraz prawidłowej pracy mięśni.

Kolejną zaletą jeżyn jest znaczna zawartość fosforu oraz wapnia, które stanowią podstawowy budulec kości oraz zębów. Uczestniczą one również w procesie wytwarzania energii w organizmie, wspomagają przewodzenie impulsów nerwowych, dzięki czemu korzystnie wpływają na funkcjonowanie całego układu nerwowego. Zwartych w jeżynach magnez korzystnie wpływa na utrzymanie prawidłowego ciśnienia krwi orz kontroluje skurcze mięśni. Wspiera również pracę mózgu, poprawia pamięć, koncentrację oraz jakość snu.

Oprócz zawartości ogromu składników mineralnych jeżyny są prawdziwą bombą witaminową. Przede wszystkim owoce jeżyn są bogatym źródłem witaminy C, która ma niebagatelny wpływ na wzmocnienie odporności organizmu, pobudza produkcję białych krwinek oraz zmniejsza ryzyko zachorowania na miażdżycę. Obecność witamin C i E sprawia, że jeżyny minimalizują ryzyko rozwoju zwyrodnienia plamki żółtej, zmniejszają je również wspomniane antocyjany, które przyczyniają się do zwalczania stanów zapalnych siatkówki. Witamina K korzystnie wpływa na zdrowie kości, utrzymuje prawidłową gęstość kości oraz zmniejsza ryzyko złamań. Na kości korzystny wpływ mają również wapń i magnez, które biorą czynny udział wytworzeniu tkanki kostnej.

 

Niski indeks glikemiczny w połączeniu ze sporą ilością błonnika czyni z jeżyn idealną przekąskę dla cukrzyków. Błonnik odpowiada za spowolnienie wchłanialności węglowodanów w przewodzie pokarmowym, przyczynia się dzięki temu do utrzymania właściwego poziomu cukru we krwi. Najnowsze badania medyczne przeprowadzone na University of Illinois wskazują, że jeżyny zawierają również inne związki, które odpowiadają za hamowanie enzymów odpowiedzialnych za przyswajanie węglowodanów. Wstępne wnioski badawcze wskazują, że jeżyny mogą być wykorzystywane jako leki antycukrzycowe.

Znaczna zwartość polifenoli – naturalnie występujących antyoksydantów, sprawia, że spożywanie jeżyn pozytywnie wpływa na minimalizowanie rozwoju wolnych rodników w organizmie, które przyspieszają proces starzenia się komórek, przyczyniają się do uszkadzania naczyń krwionośnych, powodują również wzrost poziomu szkodliwego cholesterolu we krwi.

Spożycie świeżych owoców, bogatych w fitoestrogeny (naturalne estrogeny pochodzenia roślinnego) polecane jest kobietom w przypadku bolesnych miesiączek oraz dyskomfortu odczuwanego w związku z menopauzą. Picie naparów z liści pomaga m.in. złagodzić napięcia mięśniowe oraz uchroni przed nieprzyjemnymi uderzeniami gorąca. Owoce mogą być również wykorzystywane w diecie odchudzającej.

Jeżyny w kosmetyce

Liście jeżyn i ich owoce wykorzystywane są w kosmetykach do pielęgnacji ciała – zawdzięczają ten fakt zawartości antyoksydantów, które spowalniają proces starzenia się skóry oraz wygładzają i spłycają zmarszczki. Sok z jeżyn jest częstym dodatkiem do mgiełek, kremów oraz innych preparatów dedykowanych do pielęgnacji twarzy trądzikowej, z tendencją do wyprysków, nadmiernej produkcji sebum oraz liszajów. Owoce mają cenne właściwości głęboko nawilżające i regenerujące naskórek.

Świeże owoce można wykorzystać do sporządzenia naturalnego i domowego peelingu oczadzająco-ujędrniającego do twarzy lub całego ciała. Dwie garści owoców należy zmieszać z cukrem, dwoma łyżkami soku z cytryny oraz trzema łyżkami jogurtu naturalnego. Przygotowaną maź delikatnie należy wmasować w skórę; stosowane 2 razy w tygodniu pomoże ujędrnić skórę oraz zwalczyć cellulit.

Jeżyny na rany

Jeżyny zawierają w sobie związki chemiczne, które wspomagają tłumienie reaktywnych form tlenu powstających na skutek uszkodzenia tkanek. Z tej przyczyny mogą być spożywane aby skutecznie wspomóc gojenie się ran i podrażnień skóry. Owoce i liście nadają się w tym samym znaczeniu do wykorzystania zewnętrznego. Łyżkę suszonych liści jeżyn należy zalać szklanką wrzątku i parzyć przez ok 4 godziny. Mieszankę można wzbogacić o sok z jeżyn lub świeże owoce. Następnie naparem nasączamy gazę bądź ściereczkę i przykładamy do uszkodzonych miejsc.

Jak spożywać jeżyny?

Jak wszystkie owoce najlepiej jest jeżyny spożywać w postaci świeżej i surowej – taka forma jest najzdrowsza, owoce zawierają wówczas najwięcej witamin i składników odżywczych. Poza sezonem można sięgać po dostępne liofilizowane jeżyny – taka forma przechowania nie powoduje praktycznie żadnych ubytków właściwości prozdrowotnych, można się również cieszyć pełnią smaku. Jeżyny często wykorzystuje się w przetwórstwie, w sklepach można z łatwością spotkać gotowe produkty wykonane z jeżyn (m.in dżemy). Warto wybrać takie, które pozbawione są dodatków cukrów i substancji chemicznych. Nie mniejszą popularnością cieszą się soki z jeżyn – dostępne m.in w sklepach zielarskich i aptekach. Taki produkt może być świetnym dodatkiem do sporządzenia aromatycznej herbatki.

Nie można również zapominać o wspomnianym już dobrodziejstwie płynącym z suszonych liści jeżyny. Najlepiej jest ususzyć młode liście oraz kwiaty o przechowywać szczelnie zamknięte w suchym miejscu. Aby wykonać napar, czas parzenia powinien wynosić do 4 godzin. Do tak przyrządzonej herbatki ziołowej można dodać sok z jeżyn lub owoce aby wzmocnić działanie prozdrowotne i walory smakowe. Taki eliksir to idealne rozwiązanie na infekcje dróg oddechowych, stanowi świetne wsparcie dla organizmu w przeziębienia i grypy.

SKOMENTUJ

Dodaj komentarz
Wpisz swoje imię