Trzustka jest jednym z ważniejszych organów w ciele człowieka. Jest narządem położonym zaotrzewnowo, w górnej części jamy brzusznej.
Składa się z głowy objętej pętlą dwunastnicy, trzonu i ogona, który sięga do wnęki śledziony. Dbając o swoje zdrowie, często niewiele wiemy o trzustce. Kiedy jednak zaczyna chorować bardzo późno daje o sobie znać, tymczasem konsekwencje chorób tego narządu są bardzo poważne.
Warto zatem wiedzieć jakie dokładnie funkcje pełni w organizmie? i jak o nią dbać? Funkcje trzustki można podzielić na dwie grupy:
- Funkcja zewnętrznowydalnicza polega na wytwarzaniu enzymów trawiennych, które wydzielane są do światła pęcherzyków trzustkowych, następnie przez system przewodów trzustkowych dostają się do dwunastnicy, gdzie ulegają aktywacji i biorą udział w trawieniu poszczególnych składników pokarmu.
- Funkcja wewnątrzwydalnicza, za którą odpowiadają stanowiące ok 2% masy narządu wyspy trzustkowe polega na wydzielaniu hormonów m.in insuliny i glukagonu, które są odpowiedzialne za regulowanie poziomu cukru we krwi.
Trzustka waży zaledwie ok. 100gram, w ciągu dnia produkuje od 1 do 3 litrów tzw. soku trzustkowego, który bierze udział w procesach trawiennych. Odpowiada za trawienie tłuszczów, białek i węglowodanów. Z reguły trzustka nie daje sygnałów, że coś jej dolega. Spełnia swoje funkcje nawet wtedy, kiedy toczy ją choroba – z tej przyczyny jej uszkodzenia są wykrywane późno. O tym, że trzustka wymaga uwagi może świadczyć ogólny ból umiejscowiony w górnej części brzucha, może promieniować w stronę pleców lub też występować w formie opasującej tułów pod żebrami.
Do najpoważniejszych chorób tego organu zalicza się: ostre zapalenie trzustki (OZT), przewlekłe zapalenie trzustki (PZT), rak trzustki.
Jak dbać o trzustkę?
Większości chorób i dolegliwości związanych z trzustką można uniknąć poprzez wprowadzenie zmian w swoim trybie życia. Oto kilka porad:
1. Ogranicz tłuszcze
Jedną z podstawowych rzeczy, która można zrobić aby zadbać o trzustkę jest zadbanie o zdrową dietę. Jeśli nie ma przeciwwskazań dietetycznych, jedz często (4-5 posiłków dziennie) o regularnych porach, unikaj przejadania się oraz smażonych i tłustych potraw na bazie masła, śmietany i majonezu. Trzustka wprost pokocha cię za potrawy gotowane oraz przygotowane na parze lub pieczone bez tłuszczu. Wskazane jest używanie oliwy z oliwek oraz jak najczęstsze sięganie po ryby. Kwasy omega-3 oraz kwas oleinowy działają na trzustkę ochronnie. Rzadziej pozwalaj sobie na tłuste mięsa (w szczególności na wieprzowinę), wskazane jest spożywanie drobiu.
2. Ogranicz papierosy i alkohol
Alkohol jest odpowiedzialny za ponad połowę przypadków przewlekłych zapaleń trzustki i ponad jedną trzecią przypadków ostrego zapalenia. Regularne spożywanie nadmiernych ilości alkoholu niszczy struktury trzustki odpowiedzialne za produkcję enzymów trawiennych i insuliny. Uszkodzenia w trzustce powstałe na skutek spożywania alkoholu są nieodwracalne.
Badania naukowe przeprowadzone przez zespół badawczy z Uniwersytetu w Auckland wykazały, że palenie tytoniu jest najważniejszych czynnikiem ryzyka rozwoju chorób trzustki – zwiększa je aż o 87% w porównaniu z osobami niepalącymi.
3. Regularne badania
Regularnie odwiedzaj lekarza – każdy internista bez problemu powinien wystawić skierowanie na podstawowe badania dotyczące enzymów wątrobowych i trzustkowych, które powinno wykonywać się co 2 lata. Podwyższony poziom enzymów (np. amylazy) Może świadczyć o rozwijającej się (na razie bezobjawowo) chorobie.
4. Spożywaj wiśnie, winogrona i borówki
Te owoce są bogatym, a co najważniejsze – naturalnym źródłem przeciwutleniaczy i alkoholu perillylowego, które zapobiegają rakowi trzustki. Zawarty w czerwonych winogronach resweratrol to silny przeciwutleniacz, który zapobiega uszkodzeniom naczyń krwionośnych i zmniejsza stan zapalny.
5. Stosuj zioła i przyprawy
Badania przeprowadzone w USA wykazały, że dla zdrowia trzustki zalecane jest stosowanie ziół przeciwzapalnych, takich jak imbir i kurkuma. Swoje działanie zawdzięczają m.in. związkom fenolowym. Pokrzywa, z której można przyrządzić napar do wypicia bogata jest w witaminę K, flawonoidy i garbniki – pomaga oczyścić organizm z toksyn. Zawarty w niej kwas pantotenowy wykazuje działanie przeciwzapalne. Ostropest plamisty zawiera sylimarinę – substancję pomocną w oczyszczaniu z toksyn. Ma właściwości przeciwzapalne i przeciwutleniające. Często stosowany jest w terapiach detoksykujących. Napar z rozmarynu i szałwii będzie chronić trzustkę, łagodzić stany zapalne oraz pomoże w wydalaniu z niej toksyn.
6. Spożywaj szpinak i brokuły
Badania wykazały, że stosowanie diety bogatej w szpinak chroni trzustkę przed rakiem. Szpinak jest źródłem sekretyny pochodzenia roślinnego – hormonu, który bierze udział w procesie trawienia i pobudza trzustkę do produkcji soku. Brokuły natomiast zawierają dużo flawonoidów, które chronią tkanki trzustki. Ważne jest, aby jeść surowe brokuły lub gotowane tylko przez chwilę – proces gotowania pozbawia je składników odżywczych.
7. Pij zieloną herbatę
Regularne picie naparu sporządzonego z zielonej herbaty pomoże zapobiec rakowi trzustki. Badania przeprowadzone na Uniwersytecie w Baltimore dowiodły, że spożywanie naparu z zielonej herbaty zmniejsza prawdopodobieństwo zachorowania na raka trzustki – o 50% wśród kobiet i o 37% wśród mężczyzn.
8. Spożywaj jogurt i tofu
Żywe kultury bakterii probiotycznych wspierają organizm w walce z chorobą i ochraniają układ odpornościowy. Łagodzą też objawy zapalenia trzustki. Można znaleźć je w jogurcie greckim, naturalnym, maślance oraz w zsiadłym mleku. Tofu jest natomiast świetnym źródłem białka niezbędnego do odbudowy narządów i mięśni, co więcej – w przeciwieństwie do mięsa wieprzowego nie obciąża trzustki.
9. Aktywność fizyczna
Aktywność fizyczna korzystnie wpływa na zdrowie całego organizmu – także na trzustkę. Przede wszystkim pomaga zachować prawidłową wagę. Wraz z nią wzrasta czynność serca, przez cały organizm, w tym przez narządy przepływa więcej krwi, dzięki czemu otrzymują więcej składników odżywczych.
10. Otyłość i nadwaga
Za zrzucenie zbędnych kilogramów trzustka z pewnością będzie nam wdzięczna. Otyłość bez względu na przyczyny obciąża organizm i zaburza gospodarkę trawienną. Przyczynia się również do rozwoju cukrzycy i wielu innych chorób.
