Grabiąc na oszałamiającą skalę, naziści przywłaszczyli ponad 650 000 dzieł sztuki od rodzin żydowskich i innych osób z terytoriów okupowanych.
Agresorzy zagarniali wszystko: od czczonych obrazów starych mistrzów po renomowane rzeźby, a na bursztynowej komnacie kończąc.
Niektóre skarby udało się odnaleźć:
1. Dwóch jeźdźców na plaży, Max Liebermann
Arcydzieło Maxa Liebermanna z lat 1900/01 zostało skradzione żydowskiemu kolekcjonerowi Davidowi Friedmannowi podczas tzw. Nocy Kryształowej, czyli pogromem Żydów w nocy z 9 na 10 listopada 1938 roku. Dzieło znaleziono w 2012 roku w apartamencie w Monachium wraz z 1 405 innymi dziełami o łącznej wartości ponad 1 miliarda dolarów. Wśród dzieł znalazły się prace Moneta, Matisse’a, Renoira i Chagalla. Apartament należał do Corneliusa Gurlitt, syna Hildebranda Gurlitta, który podczas wojny ukrywał skradzione dzieła sztuki dla Nazistów.
Hildebrand Gurlitt twierdził, że kolekcja została zniszczona podczas wojennego nalotu bombowego. Skradzione dzieła sztuki zostały zwrócone prawowitym właścicielom. Dwóch jeźdźców na plaży sprzedano za 2,5 miliona dolarów na aukcji Sotheby’s w 2015 roku. Pozostałe dzieła sztuki zostały przekazane do Muzeum Sztuk Pięknych w Bernie w Szwajcarii.
2. Siedząca kobieta, Henri Matisse
Niemiecki sąd, który zatwierdził powrót „Dwóch jeźdźców na plaży” Maxa Liebermanna, nakazał również przekazanie tego arcydzieła Matisse’a spadkobiercom jego byłego właściciela, żydowskiego marszanda Paula Rosenberga, który został zmuszony do ucieczki przed nazistami w 1940 roku.
Kobieta siedząca, namalowana w 1921 roku, została również przywłaszczona przez Hildebranda Gurlitta. Po wojnie Rosenberg walczył o odzyskanie 400 dzieł sztuki, które zostały mu skradzione. Kiedy zmarł w 1959 roku, około 60 nadal nie zostało odnalezionych.
3. Zbieranie grochu, Camille Pissarro
To dzieło duńsko-francuskiego impresjonisty Camille’a Pissarro z 1887 roku było częścią kolekcji żydowskiego biznesmena i entuzjasty sztuki Simona Bauera. Skarb został skonfiskowany przez władze francuskie Vichy w 1943 roku, a Bauer został schwytany i wysłany do obozu internowania Drancy pod Paryżem. Bauer zmarł w 1947 roku.
Obraz został kilkakrotnie sprzedany, zanim trafił do kolekcji amerykańskiej pary Bruce i Robbi Toll, którzy upierali się, że nie mieli pojęcia, że został skradziony. Potomkowie Bauera, w tym Jean-Jacques Bauer pozwali parę do sądu i wygrali sprawę. W listopadzie 2017 roku francuski sąd nakazał Toll oddanie zrabowanych dzieł sztuki.
4. Portret Adele Bloch-Bauer I, Gustav Klimt
Portret namalowany przez Gustava Klimta w 1907 roku, teraz lepiej znany jako Kobieta w złocie, został skradziony przez nazistów żydowskiemu bankierowi i producentowi cukru Ferdinandowi Bloch-Bauerowi i przekazany do wiedeńskiej Galerii Belvedere w 1941 roku. Obraz, który dziś jest wart 150 milionów dolarów przedstawia żonę Bloch-Bauera Adele.
Bloch-Bauer uciekł z Wiednia umierając w Szwajcarii w 1945 roku. Przez lata Muzeum, będące w posiadaniu obrazu, odmawiało zwrotu dzieła spadkobiercom Bloch-Bauera. Dopiero w 2006 roku siostrzenica byłego magnata dobiło swego i po długiej walce prawnej odzyskała dzieło. Obraz został sprzedany spadkobiercy Estée Lauder, Ronaldowi Lauderowi, w tym samym roku za rekordową kwotę 135 milionów dolarów.
5. Dama z gronostajem, Leonardo da Vinci
Jeden z najbardziej cenionych skarbów sztuki w Polsce, Dama z gronostajem Leonarda Da Vinci, został skradziony przez nazistów z kryjówki w piwnicy w Krakowie w 1939 roku, gdy wybuchła II wojna światowa. Obraz trafił w ręce niesławnego nazistowskiego generalnego gubernatora Polski, Hansa Franka który przywłaszczył sobie to dzieło i wystawiał je w swoim domu. Bezcenny portret został odkryty przez konserwatorów pod koniec wojny i odesłany do swojego domu w Krakowie.
6. Ołtarz Wita Stwosza w Krakowie
To spektakularne dzieło sztuki jest największym gotyckim ołtarzem na świecie i jednym z najcenniejszych skarbów Polski. Został stworzony przez niemieckiego rzeźbiarza Wita Stwosza w latach 1477-1484 i przez wieki zdobił ołtarz główny krakowskiej Bazyliki Mariackiej.
W 1941 roku Hans Frank nakazał skonfiskować ołtarz i przenieść go do III Rzeszy. Hitler uważał dzieło za ważną część dziedzictwa niemieckiego ze względu na narodowość rzeźbiarza. Uszkodzony ołtarz został odzyskany przez wojska alianckie w 1946 roku.
7. Astronom, Johannes Vermeer
Ten niezwykle ważny obraz holenderskiego mistrza Johannesa Vermeera, pochodzący z 1668 roku, został skradziony w 1941 roku z paryskiej rezydencji żydowskiego finansisty Édouarda Alphonse’a Jamesa de Rothschilda i przeniesiony do Niemiec.
Po wojnie obraz został odnaleziony i zwrócony rodzinie Rothschildów. Mała swastyka została wybita z tyłu płótna, gdzie pozostaje do dziś. Obraz został zakupiony przez rząd francuski w 1983 roku w celu wyrównania podatku spadkowego. Obecnie można go podziwiać w Luwrze w Paryżu.
8. Madonna z Brugii, Michał Anioł
Jedno z najważniejszych dzieł sztuki skradzionych przez nazistów. Ten marmurowy posąg Madonny z Dzieciątkiem z początku XVI wieku autorstwa wielkiego renesansowego artysty Michała Anioła jest najcenniejszym obiektem w kościele Matki Bożej w Brugii w Belgii.
W 1944 roku bezcenna rzeźba została skradziona przez wycofujące się wojska hitlerowskie, które ukryły dzieło pod stosami materacy w pojeździe Czerwonego Krzyża. Rok później Monuments Men odkryli Madonnę z Dzieciątkiem w austriackiej kopalni soli, a niedługo potem rzeźba wróciła do swojego domu w Belgii.
