Szczypiorek, którego właściwa nazwa to czosnek szczypiorek lub szczypiorek czosnkowy to roślina, którą wzrasta kępami w czerwcu, kwitnie na biało lub fioletowo, jest drobny i cienki, czasami bywa uprawiany w ogrodach jako roślina ozdobna.
Mianem szczypiorku określa się również liście cebuli – ten rodzaj jest jednak nieco dłuższy i grubszy, oba posiadają jednak takie same cechy. Właściwości szczypiorku i jego wartości odżywcze ludzie docenili już w starożytności – Rzymianie stosowali go jako środek na ból gardła oraz jako środek moczopędny. Za charakterystyczny zapach szczypiorku odpowiadają zawarte w nim związki siarczkowe, które mają działanie przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe oraz przeciwnowotworowe. Współcześnie szczypiorek stosowany jest w Europie, Azji i Ameryce północnej jako ceniony i popularny dodatek do różnego rodzaju potraw. Poniżej prezentujemy właściwości prozdrowotne oraz lecznicze szczypiorku. Poniżej prezentujemy wartości odżywcze szczypiorku oraz jego właściwości prozdrowotne i lecznicze.
Wartości odżywcze
Szczypiorek jest niskokaloryczny, zawiera ok. 30kcal kalorii w 100 gramach, posiada również niski indeks glikemiczny (IG=30). Znajdują się w nim wszystkie podstawowe składniki odżywcze – białko, błonnik, węglowodany oraz tłuszcze. Zawiera w sobie ogromną bazę witamin – A, B1, B2, B3, B5, B6, B9, C, E. i K. znajdziemy w nim również sporo minerałów: potas, fosfor, wapń, sód, magnez, żelazo, miedź, selen i cynk. W jego składzie znajdują się również przeciwutleniacze, karotenoidy, związki siarczkowe, allicynę o właściwościach przeciwbakteryjnych i przeciwgrzybiczych oraz cenną dla oczu luteinę.
Właściwości prozdrowotne
Szczypiorek jest bogaty w przeciwutleniacze oraz związki, które zwalczają stany zapalne, obniżają one również poziom trójglicerydów i cholesterolu, co minimalizuje ryzyko wystąpienia chorób serca. Pomaga obniżać wysokie ciśnienie krwi i chronić przed zakrzepami.
Szczypiorek wykazuje również działanie przeciwnowotworowe – prawdopodobnie związki w nim zawarte (m.in związki siarki organicznej) hamują mutację komórek oraz tym samym wzrost guza. Wsparciem w działaniu przeciw nowotworom jest obecność witaminy C, która przeciwdziała tworzeniu się wolnych rodników, które sprzyjają powstawaniu nowotworów.
Regularne spożywanie szczypiorku wspiera w utrzymywaniu właściwego poziomu cukru we krwi. Ma to szczególnie ważne znaczenie dla osób chorujących na cukrzycę oraz będących w stanach przed cukrzycowych. Wspomnieć również można, że związki siarki wykazują działanie przeciwcukrzycowe.
Błonnik zawarty w szczypiorku wpływa korzyści dla układu trawiennego. Przyspiesza on procesy trawienne i zapobiega zaparciom. Ponadto usprawnia pracę wątroby i pęcherzyka żółciowego.
Szczypiorek zawiera w sobie allicynę – związek o silnym działaniu przeciwbakteryjnym i przeciwgrzybiczym. Jak potwierdzają badania wykazuje ona działanie hamujące wzrost wszystkich bakterii patogennych. Może więc być z powodzeniem wykorzystywany jako wsparcie w leczeniu przeziębienia, szczególnie w infekcjach górnych dróg oddechowych. Szczypiorek świeżo pokrojony łagodzi kaszel – zwiększa wydalanie śluzu w drogach oddechowych podczas przeziębienia, łagodzi suchy kaszel oraz chrypkę. Okaże się również pomocny w utrzymaniu zdrowych zębów. Zawarte w nim związki siarki pomagają w redukowaniu bakterii wywołujących próchnicę. Działanie to jest najsilniejsze, jeżeli spożywamy go na surowo.
Właściwości przeciwbakteryjne, przeciwzapalne i przeciwwirusowe szczypiorku mogą być również wykorzystywane zewnętrznie. Może być on stosowany bezpośrednio na skórę, wówczas okaże się silnym środkiem antyseptycznym, który skutecznie ochroni przed bakteriami, trądzikiem oraz infekcjami skóry. można stosować go również w leczeniu różnego rodzaju zmian skórnych. Łagodzi również ukąszenia i użądlenia owadów, w takich przypadkach, na miejsce ukąszenia wystarczy przyłożyć poszatkowany na papkę świeży szczypiorek. Podobną kurację można stosować na obrzęki, świąd i oparzenia wywołane ukąszeniami owadów.
Szczypiorek wykazuje także właściwości przeciwstarzeniowe. Witaminy A, C i E działają jak antyoksydanty – zwalczają uszkodzenia wywoływane przez szkodliwe promieniowanie UV oraz zapobiegają powstawaniu uszkodzeń spowodowanym przez wolne rodniki – odpowiedzialne m.in. za proces starzenia się skóry, zapobiega powstawaniu zmarszczek. Witaminy oraz siarka ochraniają skórę oraz utrzymują jej właściwą miękkość i elastyczność.
Najnowsze badania naukowe wskazują, że zawarte w szczypiorku przeciwutleniacze wiążą się w mózgu ze szkodliwymi toksynami i wypłukują je z organizmu. Związki, które zawierają siarkę mogą przyczyniać się do minimalizowania ryzyka związanej z wiekiem utraty pamięci, jeden z ich – trisiarczek di-n-propylu poprawia zaburzenia pamięci. Siarka zawarta w szczypiorku poprawi także kondycję soczewki oka – stymuluje bowiem produkowanie białka, które działa jak przeciwutleniacz. Korzyści dla oczu są jeszcze większe, gdyż ponadto szczypiorek zawiera luteinę, która gromadzona jest w plamce żółtej żółtego oka.
Szczypiorek przez cały rok
Z dobrodziejstwa szczypiorku można korzystać przez cały rok. Nie jest on rośliną wymagająca, rośnie na każdej glebie, dobrze znosi susze i przetrwa mrozy. Jest byliną – raz posiany, odnawia się co roku, nadaję się do uprawy w ogrodzie oraz na działce. Aby szczypiorek zachować przez cały rok można uprawiać go w domu, w doniczce – nasiona wzejdą w ciepłej temperaturze, np. w kuchni. Można również korzystać ze szczypiorku z cebuli – wystarczy wetknąć w ziemię kilak cebul i wymieniać je co kilka tygodni, szczypior wyrośnie również z cebuli, która zanurzona jest w naczyniu z wodą.
Zastosowanie
Szczypiorek ma szerokie zastosowanie w kuchni. Posiekane liście szczypiorku są częstym dodatkiem do potraw z jajek – jajecznicy, omletów, past jajecznych, jajek sadzonych oraz twarożków, sałatek, ziemniaków i chłodników. Można dodawać go do kanapek, świetnie komponuje się z pomidorem.
Przeciwskazania
Szczypiorek pomimo wielu swoich zalet nie powinien być stosowany przez osoby cierpiące na wrzody żołądka, dwunastnicy i jelit, nadkwasotę, stany zapalne żołądka, zapalenie trzustki oraz woreczka żółciowego.
